Jak poprawnie wykonać wykop pod fundamenty? Porady i praktyczne wskazówki

Prawidłowe posadowienie budynku jest kluczowe dla stabilności całej konstrukcji domu. Na cały proces z tym związany składają się m.in: wybór odpowiedniego rodzaju fundamentów oraz odpowiedniego przygotowania placu budowy, w tym - właściwego wykonania wykopu pod fundamenty.

Wytyczanie fundamentów

Wykonanie wykopu pod fundament o odpowiedniej szerokości i głębokości zawsze powinno być poprzedzone pracami przygotowawczymi, których podstawą jest wytyczanie fundamentów. Polega ono na wyznaczeniu dokładnego umiejscowienia domu na działce budowlanej i jest zadaniem niezwykle istotnym, a przy okazji trudnym, ponieważ wymaga nie tylko precyzyjnego wskazania obrysu budynku, ale również zaznaczenia innych istotnych punktów obiektu – z dokładnością co do centymetra.

Jak wytyczyć fundament? Samodzielne wykonanie tego zadania jest niemożliwe, ponieważ wymaga stosownych uprawnień. Dlatego prace należy zlecić geodecie, który wytyczy fundamenty w oparciu o projekt zagospodarowania działki oraz projekt budowlany. Sprawdzi on poprawność wszystkich wymiarów, wyznaczy odpowiednie punkty oraz zmierzy kontrolne odległości. Od efektywności jego prac zależeć będzie przyszłe bezpieczeństwo Twoje oraz pozostałych domowników, dlatego warto rozpocząć współpracę ze specjalistą o dużym doświadczeniu.

Ile kosztuje wytyczenie fundamentów? Średnio 1200 zł, jednak ostateczna cena, jaką zapłacisz, zależy od liczby punktów, jakie trzeba wyznaczyć, a także regionu, w którym budujesz dom.

Na kiedy zaplanować prace ziemne przy wykopach pod fundament?

Prace ziemne przy wykopach pod fundament warto rozpocząć na przełomie marca i kwietnia, a zakończyć przed nadejściem zimy (październik-listopad).  Wynika to z faktu, że to właśnie w tym okresie panują najlepsze warunki atmosferyczne, dzięki czemu nie trzeba obawiać się większych przestojów na budowie.

Największym błędem wykonawcy jest natomiast wykonanie wykopu przed nadejściem zimy i odłożenie dalszych prac na wiosnę. Wiąże się to z ryzykiem zniszczenia przez mrozy struktury gruntu na poziomie posadowienia, co może wymagać napraw i wiązać się z dodatkowym kosztem.

ofe-5847238-72472 w-72472

Przygotowanie terenu przed wykonaniem prac ziemnych na działce

Niwelacja terenu

Prace przygotowawcze nie kończą się na wytyczeniu fundamentów. Z rozpoczęciem wykopów należy poczekać, jeżeli na działce znajdują się wszelkiego rodzaju nierówności, które należy wyeliminować. Wymaga to niwelacji terenu, która polega na wykonaniu pomiarów na gruncie i tym samym określeniu różnic wysokości występujących na danym terenie, a następnie przeprowadzeniu poziomowania gruntu. W praktyce, niezbędne może okazać się zarówno usunięcie nadmiaru ziemi, jak i jej dowiezienie – np. w celu zasypania dołów i zagłębień albo podwyższenia terenu.

Karczowanie działki

Warto pamiętać, że przed rozpoczęciem wykopów konieczne może być również wykarczowanie działki, a więc usunięcie drzew, krzewów oraz innej roślinności, która mogłaby uniemożliwić przeprowadzenie prac ziemnych.

Zdjęcie humusu

Jeżeli teren został odpowiednio przygotowany, pozostaje tylko zdjęcie humusu, a więc około 15-30-centymetrowej żyznej warstwy gleby. Jest to bardzo istotne, ponieważ może ona powodować osiadanie budynku, a także doprowadzić do powstania nieprzyjemnego zapachu stęchlizny czy zawilgocenia fundamentów. Zebranej warstwy ziemi (humusu) nie trzeba wywozić – warto składować ją w miejscu, w którym nie będzie przeszkadzała w trakcie budowy. Przyda się później, np. do założenia ogrodu albo wyrównania miejsc rozjechanych przez ciężki sprzęt.

Wymiana gruntu

W niektórych sytuacjach jeszcze przed rozpoczęciem wykopów fundamentowych niezbędna może okazać się wymiana gruntu na nośny. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy w miejscu budowy domu mamy do czynienia z gruntami nasypowymi lub organicznymi, jak torfy i namuły. Nie są one dobrym podłożem pod fundamenty, ponieważ odkształcają się pod wpływem obciążeń i mogą prowadzić do osiadania budynku. Jeżeli dotyczy Cię ten problem, sprawdź nasz artykuł: Jak poradzić sobie z torfem na działce budowlanej?

Zobacz nasze projekty domów z garażem

BW-03 wariant 6 (FL)

3 550 zł

3 550 zł

Dominik Rex (1686)

4 390 zł

4 390 zł

N29-G1

5 100 zł

5 100 zł

Projekty domów z garażem

Jak szeroki powinien być wykop pod fundament?

Jeżeli prace przygotowawcze zostały zakończone, możemy przejść do sedna, a więc wykonania wykopu pod fundamenty. Powinien on posiadać odpowiednie parametry i tym samym spełniać obowiązujące normy.

Jak szeroki wykop pod fundamenty należy przygotować? Wszystko zależy od rodzaju gruntu, głębokości posadowienia fundamentów oraz obciążenia budynku. Zasadniczo wyróżniamy trzy rodzaje wykopów:

• wykopy wąskoprzestrzenne, które mają szerokość poniżej 1,5 m i są równe szerokości ław – cieszą się największą popularnością ze względu na mniejszy zakres prac ziemnych oraz możliwość betonowania ław bezpośrednio na wykopie;
• wykopy szerokoprzestrzenne, które mają szerokość większą niż 1,5 m, która znacznie przekracza głębokość – stosuje się je w przypadku płyty fundamentowej oraz budynków wyposażonych w podpiwniczenie;
• wykopy jamiste (punktowe), których długość i szerokość wynosi poniżej 1,5 m, ale głębokość może być większa – są prowadzone na małej przestrzeni i wykorzystuje się je rzadziej, np. w sytuacji, gdy budynek jest wznoszony na fundamentach pośrednich (np. palach lub studniach fundamentowych).

Dobór fundamentów w zależnosci od rodzaju gruntu opisujemy w artykule: Jak dobrać odpowiedni typ fundamentów do rodzaju gruntu? - przeczytaj koniecznie!

Jak głęboki wykop wykonać pod fundament?

Równie istotna, co szerokość, jest głębokość wykopu pod fundamenty. Ogólna zasada mówi o tym, że powinny one być osadzane poniżej strefy przemarzania budynku (z wyjątkiem płyt fundamentowych) – w Polsce obowiązują cztery takie strefy, w zależności od regionu:

• I strefa (zachodnia Polska) – głębokość przemarzania gruntu wynosi 0,8 m;
• II strefa (centralna i wschodnia Polska) – głębokość przemarzania gruntu wynosi 1 m;
• III strefa (południowa Polska i część województwa świętokrzyskiego) – głębokość przemarzania gruntu wynosi 1,2 m;
• IV strefa (Suwalszczyzna) – głębokość przemarzania gruntu wynosi 1,4 m;

To, jak głęboki wykop pod fundament trzeba będzie przygotować, zależy również od rodzaju budynku oraz samych fundamentów. Sprawdź koniecznie: Jakie fundamenty będą najlepsze pod dom jednorodzinny?

• Ławy fundamentowe – to rodzaj fundamentu bezpośredniego, który umieszcza się poniżej poziomu przemarzania terenu. Mają formę poziomych belek o przekroju prostokąta i wykonuje się je z betonu towarowego. Cieszą się dużą popularnością, ponieważ są uniwersalne i stosunkowo tanie, ale nie sprawdzają się na gruntach o słabej nośności. Wykop pod ławy fundamentowe zwykle ma niedużą głębokość (do 1,2 m).

• Płyty fundamentowe – to także rodzaj fundamentu bezpośredniego, który ma postać żelbetowych płyt zbrojonych od góry i dołu betonem. Ich popularność rośnie, ponieważ doskonale sprawdzają się w przypadku niesprzyjających warunków gruntowych, a także są odporne na wilgoć i można wykonać je szybciej niż ławy. Wykop pod płytę fundamentową posiada zwykle najmniejszą głębokość, ponieważ nie musi ona znajdować się poniżej poziomu przemarzania terenu.

O ile powyższe rozwiązania nie wymagają bardzo głębokich wykopów, o tyle fundamenty pośrednie, zarówno podparte, jak i zawieszone, już tak (od kilku do nawet kilkunastu metrów). Wynika to z tego, że muszą one sięgać do głębszych warstw gruntu, które są stabilne i posiadają odpowiednie właściwości nośne.

Więcej o wyborze fundamentów 

Komu zlecić roboty ziemne?

Roboty ziemne, które polegają na wydobywaniu gruntu naturalnego, usuwaniu ziemi lub jej kształtowaniu, wymagają zastosowania odpowiedniego sprzętu – np. minikoparek. Dlatego warto zlecić je specjalistom, którzy posiadają stosowne doświadczenie w tego typu realizacjach i są w stanie sprawnie wykonać wykop o odpowiedniej szerokości i głębokości.

Ile kosztują roboty ziemne? Ceny za wykonanie wykopu pod fundamenty kształtują się na poziomie 30-80 zł/m³.

Pamiętaj! Jeżeli zlecasz prace ziemne, sprawdź, czy wykop został wykonany poprawnie. Jest to bardzo istotne pod kątem stabilności fundamentów i budynku. Na etapie sprawdzania wykopu zweryfikuj zgodność jego wymiarów z projektem, pionowość i równość ścian, a także prawidłowość wykonania dna (musi być stabilne i równomierne).

Aktualne ceny prac budowlanych znajdziesz w artykule: Cennik usług budowlanych. Ile kosztują poszczególne prace na budowie?

Jak przygotować wykop pod fundament na podmokłym terenie?

Przeszkodę na etapie wykonywania wykopu pod fundamenty często stanowi wysoki poziom wód gruntowych. Okazuje się jednak, że dom na podmokłym terenie może zostać wybudowany, jednak wymaga to odpowiedniego przygotowania terenu i skorzystania ze sprawdzonych rozwiązań.

Do najlepszych metod zaliczamy:                                                       

• drenaż opaskowy, a więc system rur ułożony wokół obrysu budynku, który umożliwia odprowadzanie wody i zbieranie jej w specjalnym zbiorniku – pozwala to zabezpieczyć dom przed wilgocią i pojawianiem się wody w jego najniższych częściach;
• podwyższenie terenu, które pozwoli wyżej usadowić fundamenty – będzie to konieczne zwłaszcza wtedy, gdy zbyt wysoki poziom wód gruntowych uniemożliwia poprawne wykonanie wykopu i mógłby narazić fundamenty na stały wpływ wilgoci;
• wykonanie hydroizolacji, którą należy zastosować bezpośrednio na fundamentach, co pozwoli zapobiec destrukcyjnemu wpływowi wilgoci i wody na budynek. Temat izolacji fundamentów rozwijamy w artykule: Izolacja fundamentów krok po kroku.

Jeżeli poziom wód gruntowych jest bardzo wysoki, można także zrezygnować z podpiwniczenia i zdecydować się na płytkie posadowienie fundamentów (np. w postaci wspomnianej wcześniej płyty fundamentowej). 

Jeżeli planujesz dom z podpiwniczeniem, sprawdź: Jakie fundamenty pod piwnice i podpiwniczenie w domu jednorodzinnym?

Jak poradzić sobie z wodą w wykopie?

Zalany wykop pod fundament to spory problem, którego można uniknąć. Najlepszym sposobem jest zainstalowanie wspomnianego drenażu.

A jak pozbyć się wody z wykopu? Warto zastosować pompę szlamową, która nie tylko sprawnie poradzi sobie z zalaniem, ale również nie ulegnie zatkaniu w czasie pracy. Wynajem takiego urządzenia to koszt rzędu 200-300 zł za dobę.