Mieszkanie dla młodych - jakie warunki oferował zakończony program rządowy MDM?

Zanim podsumujemy program Mieszkanie dla Młodych, najpierw przyjrzymy się liczbom. Z budżetu państwa na dopłaty do wkładów własnych przy kredytach hipotecznych beneficjentów przeznaczono około 2,8 mld zł. Finansową pomoc otrzymało 110 tys. uczestników. Pula przeznaczonych na MdM środków wyczerpała się w pierwszym kwartale 2018 roku.

Na czym polegał projekt „Mieszkanie dla Młodych”?

Zastanawiasz się, co to jest program Mieszkanie dla Młodych, bo nigdy wcześniej o nim nie słyszałeś? MdM wszedł w życie w 2014 roku i zastąpił inny program o nazwie Rodzina na swoim. Uruchomiony został po to, aby pomóc finansowo młodym Polakom w kupnie pierwszego mieszkania lub budowie domu jednorodzinnego. Beneficjenci otrzymywali jednorazowe dofinansowanie wkładu własnego od rządu, które udzielane było w momencie wypłaty kredytu hipotecznego.

Wbrew pozorom pieniądze nie były przyznawane wyłącznie najbardziej potrzebującym, gdyż pod uwagę nie było brane kryterium dochodowe. Znaczenie miała za to powierzchnia nabywanego lokalu. Standardowy limit powierzchni użytkowej wynosił 75 m² dla mieszkań oraz 100 m² dla domów jednorodzinnych, w przypadku beneficjentów wychowujących przynajmniej trójkę dzieci limit ten wzrastał o 10 m², zarówno dla mieszkania, jak i domu. Dotacje na zakup własnego lokum na kredyt hipoteczny wynosiły od 10% do 30% wartości nabywanego mieszkania, a szczęśliwcy mogli kupić nieruchomość z rynku pierwotnego lub wtórnego.

Do kiedy trwał program Mieszkanie dla Młodych? Ostatnie środki zostały rozdysponowane w pierwszym kwartale 2018 roku. Zainteresowanie było tak duże, że pieniądze rozeszły się w mgnieniu oka i pierwszy raz w historii środki z programu wykorzystane zostały w 100 procentach. Program Mieszkanie dla Młodych nie został wznowiony w 2019 ani w 2020 roku i na razie wszystko wskazuje na to, że nie będzie kontynuowany w przyszłości.

Warto wiedzieć: Organizacja budowy - od czego zacząć budowę domu?

Jak program MdM wpłynął na rynek nieruchomości?

Dofinansowanie od państwa przyczyniło się do wzrostu popytu na mieszkania, które z kolei stały się bardziej dostępne. Deweloperzy, widząc duże zainteresowanie ze strony nabywców, realizowali coraz to nowsze inwestycje, odpowiadając tym samym na ich potrzeby. Skupili się na budowaniu mieszkań o powierzchni do 50 m², tak aby jak najwięcej lokali spełniało wymagania MdM, rezygnując z budowy apartamentowców.

W wielu miastach, gdzie spora część mieszkań umożliwiała ich nabywcom pozyskanie finansowego wsparcia od państwa, dostrzec można było wzrost cen. Dolna granica cen najtańszych lokali sukcesywnie rosła.

Przypomnijmy, że do dopłat kwalifikowały się tylko te lokale, które mieściły się w ściśle określonym limicie cenowym. W rezultacie na niektórych rynkach zainteresowani dopłatą mogli przebierać w nieruchomościach, a na innych oferta była znikoma. Tam, gdzie mieszkań spełniających warunki MdM było niewiele, deweloperzy windowali ceny i przez cały czas trwania programu sztucznie utrzymywali zawyżone stawki.

Wartym podkreślenia jest fakt, iż program Mieszkanie dla Młodych wpłynął na rynek mieszkaniowy jedynie lokalnie. Na niektórych rynkach, w tym warszawskim, nie odegrał on większej roli, gdyż brakuje tam terenów, na których mogłyby powstać nowe nieruchomości. Deweloperzy na ogół unikają także inwestycji w mniejszych miejscowościach, przez co do programu włączony został rynek wtórny, powodując na nim niemałe poruszenie.

Podsumowując, MdM był jednym ze stymulantów koniunktury w szczególności, że w trakcie jego trwania nastąpiła rekordowa obniżka stóp procentowych. Z jednej strony program wspierając akcję kredytową, pomagał obywatelom spełnić marzenie o własnym M. i zwiększył sprzedaż deweloperom, z drugiej przyczynił się choćby do wzrostu cen, psując tym samym rynek. Dodatkowo sprawił, że Polacy teraz chętniej kupują, niż wynajmują, przez co wsparcie od państwa dla wynajmujących jest mniejsze niż kiedyś.

Warunki, jakie należało spełnić, by otrzymać dofinansowanie na mieszkanie

Aby skorzystanie z pomocy w formie dofinansowania wkładu własnego było możliwe, nabywca na dzień złożenia wniosku nie mógł być:

• właścicielem domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego (także w przeszłości) – ten warunek nie dotyczył osób/rodzin z trojgiem dzieci,
• osobą, która posiada spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego,
• właścicielem lub współwłaścicielem budynku, w przypadku, gdyby jego udział obejmował co najmniej jeden lokal mieszkalny w tym budynku.

Jeśli natomiast nabywca w tym czasie był najemcą lokalu mieszkalnego lub przysługiwało mu spółdzielcze prawo lokatorskie do lokalu, wtedy musiał: 

• rozwiązać umowę najmu i opuścić lokal mieszkalny,
• zrzec się spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na rzecz spółdzielni mieszkaniowej i opuścić lokal mieszkalny.

Powyższe warunki programu Mieszkanie dla Młodych beneficjent musiał spełnić w chwili uzyskania własności mieszkania kredytowanego, ale nie później niż w terminie 6 miesięcy od daty zawarcia umowy nabycia mieszkania.

Jakiego rodzaju nieruchomości obejmował program MdM? Powierzchnia użytkowa nabywanego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, aby skorzystanie z niego było możliwe, nie mogła przekraczać 75 m² dla lokalu mieszkalnego i 100 m² dla domu jednorodzinnego. Jeśli jednak w dniu złożenia wniosku nabywca wychowywał co najmniej trójkę dzieci, maksymalna powierzchnia użytkowa nabywanego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego mogła być większa o 10 m².

Z kolei zaciągnięty na mieszkanie kredyt musiał być równy przynajmniej 50% ceny nabywanej nieruchomości i zaciągnąć go trzeba było na co najmniej 15 lat. Dodatkowo finansowanie musiało być w złotówkach, a nabywana przy jego pomocy nieruchomość musiała być położona na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Kto mógł skorzystać z programu Mieszkanie dla Młodych?

Program mieszkanie dla młodych został stworzony z myślą o konkretnej grupie osób. Dlatego chcąc z niego skorzystać, trzeba było spełnić określone w regulaminie warunki. Beneficjentem mogła zostać wyłącznie osoba, która:

• nie ukończyła 35 lat (w przypadku małżonków warunek dotyczył wyłącznie młodszego z nich),
• w momencie wnioskowania, jak i nigdy wcześniej nie była właścicielem mieszkania ani domu jednorodzinnego czy osobą, której przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do mieszkania/domu, do dnia nabycia mieszkania/domu za kredyt dofinansowany z puli MdM albo do dnia złożenia wniosku o zwrot VAT za materiały budowlane (warunek dotyczył obojga małżonków).

Ograniczenia dotyczące wieku oraz nieposiadania mieszkania nie miały zastosowania wtedy, gdy wnioskujący o finansową pomoc wychowywał przynajmniej troje własnych bądź przysposobionych dzieci. Jeśli o pomoc ze strony państwa ubiegała się osoba będąca najemcą, zobligowana była ona do rozwiązania umowy najmu w ciągu 6 miesięcy od przeniesienia własności mieszkania zakupionego z dopłatą.

Projekt Mieszkanie dla Młodych przewidywał pewne odstępstwa od normy. Dopuszczalna była choćby sytuacja, w której z programu mógł skorzystać np. singiel będący już współwłaścicielem mieszkania lub domu jednorodzinnego. Wnioski rozpatrywane były bowiem indywidualnie.

Czy program MdM obejmował także dofinansowanie na budowę domu?

Program Mieszkanie dla Młodych a budowa domu – jak wyglądała ta kwestia? W rzeczywistości projekt oferował dwa rodzaje pomocy, nie tylko dla tych, którzy kupowali dom lub mieszkanie od podmiotu, który wybudował tę nieruchomość w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Na finansowe wsparcie mogli liczyć również ci, którzy budowali dom metodą gospodarczą. Było ono jednak nieco w innej formie i polegało na zwrocie części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych.

Prawo do wystąpienia o zwrot kosztów z projektu Mieszkanie dla Młodych w ramach budowy domu miały osoby, które do końca roku kalendarzowego, w którym wydano pozwolenie na budowę, nie ukończyły 36. roku życia. Gdy o zwrot starała się osoba będąca w związku małżeńskim, to warunek wieku musiał spełnić tylko młodszy z małżonków.

Okazuje się, że duże znaczenie miał także rodzaj budowanej nieruchomości. Aby otrzymać częściowy zwrot wydatków, pozwolenie na budowę musiało zostać wydane po 1 stycznia 2014 roku. Dodatkowo wnioskujący musiał:

• budować dom jednorodzinny,
• nadbudowywać lub rozbudowywać budynek na cele mieszkalne w taki sposób, że w wyniku remontu powstał nowy lokal mieszkalny,
• przebudowywać budynek mieszkalny, jego część lub pomieszczenia niemieszkalne na cele mieszkalne, w taki sposób, by powstał nowy lokal mieszkalny.

Widać zatem, że w praktyce środki z programu Mieszkanie dla Młodych na dom były wypłacane jedynie wybranym.

Sprawdź też: Dopłaty na budowę domów energooszczędnych - jak to wygląda w praktyce?

Na jakie dofinansowania na budowę domu i zakup mieszkania można liczyć obecnie?

W 2018 roku MdM miała miejsce ostatnia edycja programu, z czego wiele osób nie zdawało sobie nawet sprawy. Pomimo dużego zainteresowania finansową pomocą, jaką oferował, rządzący nie zdecydowali się na jego przedłużenie. Ten, komu udało się z niej skorzystać, może być szczęśliwy, a cała reszta musi szukać innych rozwiązań. Aktualnie dostępne są dwa programy budownictwa mieszkaniowego, z których skorzystać można po spełnieniu określonych warunków.

Mieszkanie dla Rozwoju – tak brzmi nazwa programu, który powstał, aby wspierać wszystkich, którzy z różnych powodów nie mogą pozwolić sobie na własne mieszkanie. W ramach projektu budowane są na zasadach rynkowych dostępne cenowo mieszkania na wynajem. MdR przewiduje możliwość zawarcia umów najmu instytucjonalnego z dojściem do własności.

Kolejną alternatywą dla MdM jest Mieszkanie na Start. To propozycja dla najemców mieszkań budowanych we współpracy z gminami również przez prywatnych inwestorów. Jest jeden warunek – mieszkanie musi zostać zasiedlone najpóźniej w ciągu 24 miesięcy od oddania go do użytku.

Kto może skorzystać z programu Mieszkanie na Start? Decydują o tym przede wszystkim regulacje wprowadzane przez gminę, na której terenie ma miejsce inwestycja. Kluczowe znaczenie bez względu na lokalizację ma m.in. średni miesięczny dochód w gospodarstwie domowym.