Okapy dachowe – projektowanie, wykonanie, przepisy

Funkcje i znaczenie okapu dachu

Według definicji okap dachu to część, która wystaje poza bryłę budynku. W zależności od projektu domu i od tego, jaka jest konstrukcja dachu, okapy mogą mieć różną formę.

Ta część dachu pełni z jednej strony funkcję dekoracyjną i estetyczną. Jednak z całą pewnością ważniejsza jest funkcja praktyczna. Przede wszystkim okap dachowy odprowadza wodę opadową i topniejący śnieg z dala od elewacji, dzięki czemu chroni ją przed wilgocią. W upalne dni z kolei osłania od słońca. Wpływa też na wentylację zadaszenia. Z tego powodu, w części czołowej okapu powinny być wykonane wloty i wyloty powietrza. Dzięki temu możliwe będzie odprowadzenie nadmiaru wilgoci z układu powierzchni dachowej.

Jeśli zbierająca się wilgoć nie wydostanie się na zewnątrz, konstrukcja więźby dachowej może zostać poważnie osłabiona. Zmniejszą się też właściwości termoizolacyjne użytych materiałów budowlanych. Co istotne, zaleca się, by otwór wentylacyjny w okapie miał określoną wielkość – powinna ona stanowić co najmniej 0,2% powierzchni dachu nad okapem i nie mniej niż 200 cm² na jeden metr okapu, co daje szczelinę o szerokości ok. 2 cm.

Okap dachowy spełnia też istotną funkcję w funkcjonowaniu całego pokrycia dachowego – od niego bowiem zaczyna się układanie membrany czy też rusztu z łat i kontrłat.

Jak wyglądają okapy dachowe? Prezentujemy to na zdjęciu poniżej. Zazwyczaj jest to część, która ma określoną szerokość – nie może być wysunięta za mało i za dużo, by najlepiej spełniała swoje funkcje. Ważne jest także, by dopasowany był do stylistyki całego budynku.

Przepisy budowalne a projektowanie okapu

Jednym z istotniejszych pytań jest to, ile powinien wynosić okap dachu. Jego długość powinna być dostosowana do bryły budynku i estetyki – przyjmuje się, że najlepiej, gdy wynosi 50-90 centymetrów. Okap budynku nie powinien być dłuższy, gdyż może za bardzo zacieniać, a także zostać zniszczony przez np. silne podmuchy wiatru.

Wiele kwestii związanych z dachem, w tym z okapem, reguluje też Prawo budowlane. Przepisy mówią chociażby o konieczności regularnych przeglądów technicznych, które pomogą wykryć usterki wymagające usunięcia. Przegląd taki należy wykonywać co 5 lat.

Warto też zapoznać się z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury 1 z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Dokument wskazuje chociażby, że odległość od granicy działki budowlanej nie może być mniejsza niż 1,5 m do okapu lub gzymsu zwróconego w stronę tej granicy, a także do balkonu, daszku nad wejściem, galerii, tarasu, schodów zewnętrznych, rampy lub pochylni.

Konstrukcja okapu – elementy składowe

Okap na dachu powinien być zbudowany zgodnie z obwiązującymi zasadami i przy wykorzystaniu odpowiednich materiałów. Na tę część dachu składają się różne elementy konstrukcyjne. Do głównych trzeba zaliczyć:

• deski czołowe,
• system mocowań,
• elementy obróbki blacharskie,
• rusy spustowe,
• rynny.

Krokwie, które wystają poza obrys budynku, stanowią konstrukcję nośną. Niektórzy inwestorzy decydują się na to, by końcówki krokwi wyprofilować w ozdobny sposób – ważne, by był on dopasowany do stylistyki całego budynku. Jeżeli krokwie nie mają pełnić funkcji ozdobnej, ich końcówki maskuje się deską okapową. To właśnie do tej deski mocuje się następnie obróbkę blacharską, czyli rynny i haki rynnowe.

Okap budynku wymaga też ułożenia na krokwiach naprężonej membrany dachowej, którą mocuje się zszywkami, a następnie kontrłatami. Membrana powinna wystawać kilka centymetrów poza deskę okapową. Później można zamontować wybrane pokrycie dachowe. Od spodu okap dachu można osłonić podbitką, a także sklejką wodoodporną czy też oheblowanymi deskami.

System rynnowy może być montowany w hakach mocowanych na łatach. Innym rozwiązaniem jest montaż w hakach mocowanych do deski czołowej. Woda z okapu może być odprowadzana do rynny albo poza nią. Jeżeli projekt będzie uwzględniał pierwszy sposób, wykonanie okapu dachu będzie wiązało się z użyciem deski klinowej i pasa nadrynnowego.

Właściwie zamontowane elementy obróbki ze specjalnie uformowanej blachy są nieodzowne i bardzo istotne w całej konstrukcji okapu na dachu. To właśnie te elementy odpowiadają za spływ wody do systemu rynnowego. Pas nadrynnowy powinien być przykręcony tak, by wystawał za linię okapu i wchodził do wnętrza rynny. Jeśli woda ma być odprowadzana poza system rynnowy, konieczne będzie wykonanie specjalnego okapnika.

Dobór odpowiedniej długości i szerokości okapu

Wykonanie okapu dachu zależne jest od wielu czynników, a do tych najważniejszych należą: rodzaj pokrycia dachowego, kąt nachylenia połaci czy rodzaj zastosowanych uchwytów rynnowych.

• Jeśli budynek ma dach płaski lub skośny, często stosowane jest rozwiązanie bezokapowe. Brak okapu dachu płaskiego wiąże się z zapewnieniem odpowiedniego systemu odprowadzania wody.
• Okap dachu dwuspadowego powinien mieć rozmiar dopasowany do wielkości dachu i innych elementów wykończenia, dzięki czemu może znacząco wpłynąć na wygląd całego budynku. Trzeba pamiętać, że zbyt długi okap będzie zacieniał pomieszczenia i je ochładzał.

Wysunięcie okapu dachu powinno być więc dobrze przemyślane, tylko wtedy element ten bezie dobrze spełniał swoje wszystkie funkcje. W każdym domu wymiary tej części mogą być więc różne, choć wysuniecie okapu zazwyczaj wynosi do 1 metra.

Możliwe jest także przedłużenie okapu dachu – najprostszym rozwiązaniem jest wtedy przedłużenie krokwi poprzez dołączenie nowych belek do tych już istniejących. Nie wiąże się to z koniecznością wykonywania wielu skomplikowanych robót. Trzeba jednak koniecznie zadbać o bardzo solidne połączenie krokwi, tak by utrzymały one ciężar wody opadowej czy śniegu.

Najczęstsze pytania dotyczące okapu dachowego i odpowiedzi

Wykonanie okapu dachu często wiąże się z powstawaniem różnych pytań. Inwestorzy zastanawiają się, między innymi, czy ten element dachu jest wliczany do powierzchni zabudowy. Poniżej przedstawiamy najczęstsze pytania w tym zakresie i nasze odpowiedzi na nie.

Jak nazywa się dolna część okapu dachowego?

Dolna część okapu  dachowego, widoczna od jego spodu, to najczęściej podbitka, zwana także podsufitką. Ten element wykończeniowy pełni funkcję ochronna, izolacyjną i estetyczną.

Czy okap dachu może wystawać poza linie zabudowy?

Nieprzekraczalna linia zabudowy to linia, poza którą nie może znaleźć się żadna zabudowa – elementy budynku mogą znajdować się tuż przy tej linii, lecz nie mogą jej przekroczyć. Poza linię zabudowy nie może więc wystawać między innymi okap dachu.

Czy okap dachu wlicza się do powierzchni zabudowy?

Powierzchnia zabudowy to powierzchnia, która jest zajęta przez budynek w stanie wykończonym. Powierzchnia ta jest wyznaczona przez rzut pionowy zewnętrznych krawędzi budynku na powierzchnię terenu. Okap dachu zaliczany jest do elementów, które nie wliczają się do powierzchni zabudowy.