Czym jest i do czego służy ściana oporowa?

Czym jest ściana oporowa?

Ściana oporowa ma za zadanie przenieść na podłoże siły oddziałujące na budynek. W przypadku działek ulokowanych na pochyłym terenie pozwala to uniknąć ryzyka osunięcia się wyższych partii gruntu na niżej położone obszary. Co ważne, typowe ściany zewnętrzne poradzą sobie z obciążeniami działającymi pionowo – oczywiście, pod warunkiem zastosowania odpowiedniej konstrukcji i materiałów, jednak w przypadku sił poziomych sytuacja wygląda inaczej.

Mniejsze obciążenia, wynikające choćby z siły wiatru, nie wymagają dodatkowej interwencji. Napór gruntu jest jednak zdecydowanie większy. Przy znacznej pochyłości terenu niezbędna okazuje się więc ściana oporowa. Co to jest za konstrukcja w praktyce?

Ściany oporowe często bywają określane także mianem murów oporowych, jednak technologicznie – jako elementy monolityczne lub wykonane z prefabrykatów betonowych – murami nie są. Ich konstrukcja pozwala wywrzeć nacisk na zbocze skarpy i kompensować tym samym parcie czynne gruntu. Z tego powodu bardzo ważne jest właściwe posadowienie konstrukcji, umożliwiające wytworzenie odpowiedniej siły.

Jakie są rodzaje ścian oporowych?

Możemy wyróżnić kilka, wynikających z właściwości ściany oporowej, typów konstrukcji. To podstawowe cztery kategorie:

• Masywna ściana oporowa, nazywana także ścianą oporową grawitacyjną

Są to konstrukcje o dużej masie własnej i znacznym przekroju poprzecznym, które własnym ciężarem przeciwstawiają się sile parcia gruntu.

• Wspornikowa ściana oporowa

To ściana oporowa prefabrykowana, stworzona z gotowych podłużnych elementów zagłębionych w grunt i ściśle ze sobą powiązanych. Komponenty wykonuje się ze stali, betonu lub drewna.

• Ściana oporowa płytowo-kątowa

Mimo niskiej masy własnej, rozwiązania konstrukcyjne nadają ścianie wysoką wytrzymałość i stabilność.

• Ściana oporowa płytowo-żebrowa

To ściany dodatkowo wzmocnione przy pomocy żeber żelbetowych, dzięki czemu jest możliwe zachowanie niskiej masy konstrukcji.

Istotny jest także kształt poszczególnych elementów. Do wyboru masz dwa warianty ściany oporowej: L oraz T. Różni je podstawa: symetryczna w przypadku ściany oporowej typu T oraz niesymetryczna w przypadku ściany oporowej typu L.

Jaki będzie najlepszy typ ściany oporowej? Rodzaje konstrukcji zawsze należy dopasowywać, uwzględniając parametry geotechniczne i sposób odwodnienia gruntu. W zależności od spoistości terenu przyjmuje się różne metody obliczeniowe.

Zobacz projekty domów na skarpie!

L-211 z piwnicą

3 600 zł

3 600 zł

Jaworzynka dw 15

5 699 zł

5 699 zł

Chmielniki małe dw 67

5 899 zł

5 899 zł

Projekty domów na skarpie

Ściana oporowa – zastosowanie

Jak wspomnieliśmy wyżej, często stosuje się ścianę oporową przy budynku położonym na skarpie. Ogranicza ona ryzyko uszkodzenia domu wskutek osunięcia ziemi. Ściana oporowa budynku może być dodatkowo usztywniona zbrojeniem, na przykład wykonanym ze stalowych prętów.

Na tym jednak nie kończą się realizowane przez ścianę oporową zadania. Konstrukcje tego typu zabezpieczają również elementy małej architektury – za przykład niech posłuży ściana oporowa pod ogrodzenie czy taras, a także nasypy i uskoki.

Rozwiązanie powszechnie stosuje się również w budownictwie, w którym ściana oporowa przepustu rurowego czy przejścia podziemnego często przybiera postać wysokiego, płaskiego i szerokiego filara przyściennego przejmującego poziome obciążenia sklepienia łukowego. W tym przypadku również można zastosować do ściany oporowej zbrojenie.

Warto wiedzieć: Jak zaplanować budowę domu na pochyłej działce?

Budowa ściany oporowej a przepisy prawne

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, konstrukcja oporowa stanowi budowlę, dlatego też postawienie składających się na ścianę oporową elementów wymaga pozwolenia na budowę. Konkretnie w art. 29 ustawy Prawo budowlane można przeczytać, że takie pozwolenie nie jest konieczne wyłącznie przy mocowaniu powierzchniowym, co wyklucza samą istotę omawianych konstrukcji.

Istotną kwestią jest fakt, że nie mają w tym przypadku znaczenia zaplanowane parametry ściany oporowej (grubość, długość) – ustawodawca nie dokonuje rozróżnień ze względu na wymiary. Co prawda pozwolenia nie wymaga postawienie obiektu klasyfikowanego jako tzw. mała architektura, co może obejmować niewielkie ścianki pełniące funkcje dekoracyjne w ogrodzie, ale sporo zależy tu od indywidualnej interpretacji.

Należy pamiętać o jeszcze jednej bardzo ważnej kwestii: bezpieczeństwie. Kluczowe są przeprowadzone w odniesieniu do konkretnej ściany oporowej obliczenia i dokładne ustalenie parametrów konstrukcji – tylko wtedy spełni ona swoje zadania. Całość powinna spełniać wytyczne normy PN-83/B-03010 uwzględniające tarcia poszczególnych płaszczyzn oraz poziome obciążenia.

ofe-5847238-70004 w-70004

Z jakich materiałów możemy wykonać ścianę oporową?

Wspomniane wyżej obliczenia powinien przeprowadzić specjalista. On także decyduje, z jakich materiałów należy wykonać ścianę oporową. Możliwości jest kilka.

• Ściana oporowa z bloczków betonowych

Wykorzystywany do tworzenia ściany oporowej beton jest materiałem cenionym ze względu na swoją trwałość i spore możliwości aranżacyjne: od elementów imitujących naturalny kamień po płytki pokryte prawdziwym kamiennym grysem. Specjalnie profilowane elementy pozwalają stworzyć właściwie dowolny kształt, także w przypadku wyższych konstrukcji.

Beton jest również wykorzystywany do tworzenia ściany oporowej prefabrykowanej. Ciekawym pomysłem jest także ściana oporowa z gazonów betonowych oraz ściana oporowa z bloczków fundamentowych.

• Ściana oporowa z gruntu zbrojnego

Ściany oporowe w technologii gruntu zbrojonego materiałami geosyntetycznymi charakteryzują się szeroką gamą elementów licujących. Są tańsze od tradycyjnych monolitycznych lub prefabrykowanych konstrukcji oporowych.

• Ściana oporowa z kamienia naturalnego

Kamień jest materiałem trwałym, a przy tym stosunkowo drogim. Do stworzenia ścian oporowych wykorzystuje się różne rodzaje, między innymi granit, bazalt czy piaskowiec. Popularna jest także ściana oporowa z gabionów.

• Ściana oporowa z drewna

Drewniana ściana oporowa jest jedną z najtańszych opcji, jednak trzeba pamiętać, że może okazać się mniej trwała, gdy wilgoć w glebie osłabi drewno.

Sprawdź: Jak zagospodarować nowoczesną skarpę w ogrodzie?

Jak wykonać ścianę oporową?

Jak zrobić ścianę oporową? Sposób działania w dużej mierze uzależniony jest od materiałów, które chcesz wykorzystać. Największego nakładu pracy wymaga murowana ściana oporowa tworzona od podstaw, nieco mniejszego – sięgnięcie po prefabrykaty. Jak przeprowadzić prace krok po kroku?

• Przygotuj projekt

Zaplanuj usytuowanie, wysokość i długość ściany oporowej.

• Stwórz fundamenty

Przygotuj miejsce, w którym znajdzie się ściana oporowa. Wyrównaj dokładnie powierzchnię – jeśli teren jest bardzo nierówny, konieczne mogą okazać się głębsze wykopy. Następnie przygotuj fundament, na którym zostanie ulokowana cała konstrukcja.

• Zbuduj ścianę oporową

Rozpocznij układanie poszczególnych elementów konstrukcyjnych i połącz je zaprawą. Pamiętaj o szczegółach technicznych, zwłaszcza zachowaniu odpowiedniego kąta względem skarpy. Nie zapomnij także o warstwie drenującej wodę opadową.

Suche ściany oporowe nie wymagają stosowania zaprawy – konstrukcja utrzyma stabilność za sprawą odpowiedniego ułożenia poszczególnych elementów.

Czym różni się ściana oporowa od muru oporowego?

Wspomnieliśmy już, że w niektórych materiałach mur oporowy jest traktowany jak synonim ściany, tymczasem pomiędzy tymi konstrukcjami istnieje ważna różnica. Na czym dokładnie ona polega?

Podstawowa rozbieżność na linii mur oporowy a ściana oporowa wynika z ich zastosowania. Zadaniem ściany jest podparcie uskoków gruntów i skarp, zaś mur oporowy rozdziela dwie płaszczyzny o różnych wysokościach. W jednym i drugim przypadku celem jest zabezpieczenie przed osuwaniem się gruntu.

Zobacz także: Ogród wielopoziomowy – jak go zaprojektować?

Ile kosztuje budowa ściany oporowej?

W przypadku ściany oporowej cena nie jest niska, choć można zaoszczędzić, decydując się na bardziej ekonomiczny materiał. Najmniej zapłacisz za elementy prefabrykowane: koszt powinien zamknąć się, w przeliczeniu na metr kwadratowy, w ok. 150 – 300 zł.

Przy ścianie oporowej typu T cena to ok. 700 – 800 zł za metr kwadratowy. Podobnie prezentuje się odnoszący się do ściany oporowej typu L cennik. Oczywiście, duże znaczenie ma, czy interesuje cię element przeznaczony do podparcia skarpy czy ściana oporowa przepustu rurowego. Cena to także pokłosie zastosowanego materiału.

O czym jeszcze warto pamiętać przy budowie ściany oporowej?

Projekt ściany oporowej powinien być wykonany w taki sposób, by zachować wytrzymałość przy dużych obciążeniach poziomych, nie stracić przy tym stabilności i nie przesunąć się. Ewentualne uszkodzenia mogłyby zagrozić bezpieczeństwu nieruchomości. Ważne także, by konstrukcja miała jednolitą sztywność na całej szerokości.

Jak zabezpieczyć ścianę oporową przed wpływem środowiska?

Nawet starannie wykonana ściana oporowa pozostaje narażona na wpływ czynników zewnętrznych. Potencjalnie najbardziej szkodliwe jest dopuszczanie do piętrzenia wody, którego efektem może być pojawienie się przecieków, odspojeń i wykwitów. Aby temu zapobiec, należy zastosować odpowiednie rozwiązania już w momencie budowy.

Przede wszystkim poleca się zastosowanie warstwy filtrującej umożliwiającej niezakłócone przemieszczanie wody w dolne partie ściany oporowej, a później jej usuwanie. Można także wykorzystać rury drenarskie, odprowadzające płyn do odpowiedniej instalacji odbiorczej. W niektórych przypadkach wykonuje się, poza odwodnieniem wgłębnym, także powierzchniowe (np. z klasycznym korytkiem).

W przypadku ściany betonowej bez miejsc zalegania wody w zasadzie nie trzeba stosować dodatkowych zabezpieczeń. Trwałość całej budowli jest jednak uzależniona od spełnienia wymogów technicznych dopasowanych do klasy ekspozycji związanej z warunkami środowiska. W szczególnie trudnych okolicznościach warto zaizolować powierzchnię styku ściany z gruntem. Polecana jest także zaprawa cementowa o właściwościach uwzględniających ewentualną agresję chemiczną.

Ściany oporowe są narażone również na sezonowe zmiany temperatury mogące przyczyniać się do naprężeń ściskających lub rozciągających. W celu zapewnienia swobody takich przemieszczeń wystarczy wykonać konstrukcyjny podział na krótsze segmenty z pionową przerwą o szerokości 1–2 cm, od zwieńczenia do spodu fundamentu.