Co to histereza i jak prawidłowo ją ustawić, aby oszczędzać? Praktyczne wskazówki

Sezon grzewczy trwa nierzadko ponad pół roku, dlatego ogrzewanie domu często generuje wysokie wydatki. Instalacja grzewcza wymaga więc odpowiedniej eksploatacji, którą ułatwiają nowoczesne rozwiązania techniczne. Postępująca automatyzacja wymusza natomiast dobór i ustawienia odpowiednich parametrów pracy całego systemu grzewczego. Jednym z nich jest histereza temperatury. Niezbędna jest przy tym wiedza, jak obliczyć histerezę, by komfortowo czuć się w pomieszczeniach i zmniejszyć rachunki za ogrzewanie. Co to jest histereza? Jaka histereza będzie najlepsza? Odpowiadamy!

Co to jest histereza?

Histereza to parametr, który określa dopuszczalną różnicę między aktualną temperaturą (wody grzewczej lub temperatury pokojowej) a żądaniem temperaturowym. Po przekroczeniu tej różnicy – czyli ustawieniu właściwej histerezy – urządzenie zostanie ponownie uruchomione, by osiągnąć wymaganą wartość temperatury zadanej na sterowniku.

Mówiąc inaczej, histereza to parametr określający temperaturę, przy której urządzenie grzewcze samoczynnie włącza się i wyłącza. Odpowiedni dobór częstotliwości cykli oraz długość pracy będą miały wpływ na wysokość rachunków za zużycie energii elektrycznej oraz sprawność instalacji. 

Przeczytaj: Jaki czynnik grzewczy jest najlepszy dla naszej instalacji grzewczej?

Histereza kotła CO

Histereza kotła będzie odpowiedzialna za częstotliwość oraz długość czasu jego pracy. Zły jej dobór może spowodować niepotrzebne zużycie energii elektrycznej, niedogrzanie lub przegrzanie pomieszczeń. Dla lepszego zrozumienia, co to jest histereza kotła, posłużymy się przykładem:

Załóżmy, że na kotle ustawisz temperaturę na poziomie 55 stopni, a histerezę na poziomie 3 stopni. Po osiągnięciu zadanej wartości, tj. 55 stopni, piec przejdzie w tryb podtrzymywania. Stan ten będzie trwał do czasu, aż ciepło uzyska 52 stopnie (spadek o 3).

Histereza na poszczególnych piecach czy w systemach ogrzewania może przybierać różne wartości – mniejsze lub większe. W dalszej części szczegółowo omawiamy wartość histerezy dla różnych typów ogrzewania. 

Histereza CWU, czyli wymiennika ciepła

Bojler będzie uruchamiał się i wyłączał zgodnie z tym, jak zostanie ustawiona histereza CWU. Najczęściej zaleca się, by wynosiła ona 5 stopni, przy docelowej temperaturze wody od 55 do 60 stopni. Jak to działa?

Zakładając, że zadana tempertuar wody ma wynosić 55-60 stopni, to gdy schłodzi się ona do wartości 50–55 stopni, zostanie uruchomiona pompa oraz grzałka.

Histereza CWU będzie zależna m.in. od miejsca zamontowania czujnika temperatury w zbiorniku. Woda wychładza się od dołu, a więc najlepszym rozwiązaniem jest pobieranie danych z tej części. Wówczas zalecana jest większa histereza. Gdy czujnik jest zamontowany u góry, histereza powinna być znacznie mniejsza, bo w przeciwnym wypadku woda zanadto się wychłodzi.

Sprawdź również: Jaki bufor ciepła dobrać do naszego domu i na ile on wystarczy?

ofe-5847238-70021 w-70021

Histereza termostatu i temperatury pokojowej

Histereza czujnika temperatury może regulować temperaturę na dwa sposoby. Po pierwsze, ogrzewanie pracuje do momentu osiągnięcia wartości zadanej, np. 22 stopni, po czym układ się wyłącza i uruchamia ponownie, kiedy temperatura spadnie poniżej granicy histerezy, np. 2 stopni.

Są też czujniki, które dopilnują, by pomieszczenie zostało ogrzane do 24 stopni, a gdy temperatura obniży się do 20 stopni, ponownie włączą ogrzewanie.

Wartość, na jaką histereza czujnika pokojowego jest ustawiona, jest niezależna od identycznego parametru, regulującego np. temperaturę na kotle. Histereza na regulatorze pokojowym będzie zależała od indywidualnych preferencji odnośnie do temperatury otoczenia, zastosowanego urządzenia oraz miejsca jego montażu. Proste czujniki będą miały ustawioną histerezę już przez producenta, bez możliwości zmiany. Inne, nowsze, mają możliwość jej edycji.

Sprawdź z nami: Czym opłaci się ogrzewać dom w 2024 roku?

Ile powinna wynosić histereza?

Jej wartość będzie zależna od tego, jak duże wahania temperatur chce się mieć w domu oraz jak szybko instalacja jest w stanie zwiększyć temperaturę w pomieszczeniach. Histereza na piecu będzie przybierać mniejsze lub większe wartości.

W piecu czy też w zasobniku ciepłej wody istnieją sterowniki, które pomagają w regulowaniu temperatury pomieszczeń bądź wody użytkowej. Zazwyczaj wartość tego parametru jest już ustawiona fabrycznie, jednak informacje o tym, jak ją zmienić można znaleźć w dokumentacji urządzenia. Można też zapytać o to producenta czy sprzedawcę.

Dwie zasady ustawiania histerezy

Aby wiedzieć, jaką histerezę ustawić na sterowniku, trzeba zapamiętać dwie podstawowe zasady.

• Histereza mniejsza – pozwala utrzymać komfort cieplny na optymalnym poziomie. Przekłada się to na mniejsze wahania temperatur oraz częstszą i krótszą pracę pieca. Nie wszystkie źródła ciepła lubią taką eksploatację, np. pompy ciepła lub piece na pellet lepiej pracują, jak są uruchomione dłużej.
• Histereza większa – oznacza dłuższe przerwy w pracy urządzenia, a więc ryzyko nadmiernego wychłodzenia się pomieszczeń. Jest ona zalecana dla instalacji CO, które szybko podnoszą temperaturę w budynku. Taki charakter pracy jest odpowiedni np. dla kotłów zasilanych gazem.

Jak prawidłowo ustawić histerezę dla różnych typów ogrzewania?

Rodzaj systemu ogrzewania jest jednym z czynników, które wpływają na to, jaka powinna być histereza. Właściwe ustawienie tej wartości jest potrzebne, by utrzymać w pomieszczeniach komfort cieplny. Przełoży się także na efektywniejszą pracę kotła, a także zmniejszenie rachunków za ogrzewanie. Czytaj dalej i sprawdź, jaka histereza będzie najlepsza dla różnych typów ogrzewania.

Sprawdź również: 

• Czy wiesz, jak poprawnie ustalić krzywą grzewczą dla grzejników?
• Jak można ogrzać mieszkanie i dom, gdy zabraknie prądu?

Histereza kotła na pellet

Pellet drzewny jest jednym z popularnych rodzajów paliwa. Ma on postać sprasowanych wiórów drzewnych, które dość szybko podnoszą temperaturę. Dzięki temu histereza kotła na pellet może być wyższa niż w przypadku innych rodzajów ogrzewania.

Jaka histereza kotła na pellet będzie najlepsza?

Według producentów optymalna wartość powinna wahać się od 2 do 3 stopni. Taka różnica pozwoli utrzymać pożądaną temperaturę wewnątrz budynku przy jednoczesnym zużyciu rozsądnych ilości opału, co jednocześnie ma duży wpływ na wysokość kosztów ogrzewania. Pozwoli to też na uniknięcie gwałtownych zmian temperatur w pomieszczeniach.

W przypadku pieca na pellet wysokość histerezy może odbiegać od podanego wzorca, bo będzie to zależało jeszcze od indywidualnych czynników, np. wysokości zadanej temperatury, ocieplenia ogrzewanego budynku lub szczelności stolarki okiennej i drzwiowej.

Jak ustawić piec na pellet, by pracował on jak najbardziej efektywnie?

Gdy chemy utrzymać optymalną temperaturę w domu 21 stopni, najlepiej ustawić histerezę kotła na pellet na 2 stopnie, tak by piec po osiągnięciu zadanej temperatury przeszedł w tryb podtrzymania, do momentu gdy temperatura spadnie o ustawione 2 stopnie histerezy. Następnie piec znowu się włączy i będzie pracował do momentu osiągnięcia żądanej temperatury.

Czytaj: Jak rozpoznać dobrej jakości pellet do ogrzewania domu?

Histereza kotła na ekogroszek

Paliwo, jakim jest ekogroszek, wytwarzane jest z węgla kamiennego lub brunatnego, które wolno się rozpala, ale za to długo utrzymuje ciepło. Charakteryzuje się niską zawartością siarki i wilgoci, więc jest bardziej efektywne w czasie spalania. Ekogroszek wykorzystywany w odpowiednim kotle jest równomiernie spalany. 

Jaka histereza kotła na ekogroszek będzie najlepsza?

Przy takim procesie spalania wartość tego wskaźnika może być krótsza niż w przypadku pelletu. Przyjęło się, że optymalna histereza kotła na ekogroszek zwykle ustawiana jest na około 2 stopnie. W praktyce wartość tego parametru uzależniona będzie od dodatkowych czynników, np. ustawienia dmuchawy oraz czasu postoju i podawania podajnika. Nieprawidłowa ich konfiguracja może spowodować np. wygaszenie pieca, wówczas cykl pracy zostanie zakłócony. 

Jak ustawić piec na ekogroszek, by ogrzewanie było efektywne i ekonomiczne?

Najlepszym rozwiązaniem będzie utrzymywać komfort cieplny w zakresie 21 stopni – zarówno rano, jak i wieczorem. Aby nie dopouścić do zbyt częstego załączania i wyłączania pieca na ekogroszek, najlepszym rozwiązaniem jest ustawienie histerezy na 2 stopnie. Spowoduje to stałą temperaturę we wnętrzach.

Warto sprawdzić: Czym możemy palić w piecu, a czym palić kategorycznie nie wolno?

Histereza na kotle gazowym

Ogrzewanie gazowe jest jednym z częściej wybieranych systemów grzewczych. Działanie opiera się na spalaniu gazu w specjalnym urządzeniu grzewczym, jak np. kocioł. System ten ma wiele zalet – kotły gazowe są bezobsługowe, trwałe, a sam gaz jest paliwem ekologicznym.

Jaka histereza kotła gazowego jest najlepsza?

Histereza kotła gazowego będzie inna niż chociażby kotła na pellet. Ten rodzaj paliwa szybko podnosi oraz obniża temperaturę w pomieszczeniach, więc zakres tego parametru nie powinien być wysoki. Optymalna histereza kotła gazowego przyjmuje zazwyczaj ustawienia w granicach od około 0,5 do 1 stopnia. Piece gazowe doskonale znoszą częste włączanie i wyłączanie, więc nie będzie to miało wpływu na ich szybsze zużywanie się.

Jak ustawić kocioł gazowy dla najbardziej efektywnej i oszczędnej pracy?

Zakładając, że chcemy utrzymać w domu temperaturę 21 stopni, a codzienny tryb życia domowników wygląda w ten sposób, że rano wychodzą z domu i wracają ok. 18:00, ustawienie histerezy na 0,5 stopnia, pozwoli utrzymać stabilną temperaturę w pomieszczeniach, nie doprowadzając do ich nadmiernego nagrzania czy wychładzania.

Sprawdź: Koszty ogrzewania gazowego domu 100 m2

Histereza pieca olejowego

Piec olejowy to jeno z ekologicznych i komfortowych rozwiązań. Kotły tego typu są zautomatyzowane i niemal bezobsługowe – wystarczy w panelu sterowania ustawić odpowiednie wartości, by cieszyć się optymalną dla siebie temperaturą.

Jaka histereza pieca olejowego jest najlepsza?

W odróżnieniu od pieca gazowego wartość ta jest nieporównywalnie większa. W tym przypadku histereza może wynosić od 1 do nawet 20 stopni. Ogólna tendencja jest taka, że im szerszy zakres temperatur jest ustawiony, tym korzystniej wpływa to na ilość zużytej energii. Nie należy traktować tej wskazówki jednak dosłownie, gdyż uwzględniając wskaźniki energetyczne budynku, który chce się ogrzewać olejem, najefektywniejsza histereza może przybrać zupełnie inną wartość.

Jak ustawić piec olejowy, by pracował on jak najbardziej efektywnie?

Chcąc, by piec pracował efektywnie, a w domu mieć przez cały czas temperaturę 21 stopni – zarówno, gdy wstaje się o 6 rano, jaki wraca po dniu pracy o godz. 17 – można ustawić histerezę na 10 stopni. Wówczas piec olejowy będzie pracował wydajnie, wpływając na wyrównanie temperatury w cały domu.

Sprawdź rónież: Jakie ogrzewanie w domu energooszczędnym najlepiej stosować?

Histereza przy ogrzewaniu podłogowym

Ogrzewanie podłogowe stanowi coraz popularniejsze rozwiązanie. Pod podłogą rozprowadzony jest system rur i przewodów, dzięki czemu to właśnie podłoga ogrzewa wnętrza. W ten sposób różnica temperatur wyrównuje się. Ogrzewanie podłogowe cechuje się dużą bezwładnością cieplną, co oznacza, że podłoga wolno nagrzewa się i wolno wychładza. Nie jest więc one dobrym rozwiązaniem dla osób, którym zależy na szybkim ogrzaniu pomieszczenia.

Jaka histereza najlepsza przy ogrzewaniu podłogowym?

Mając na względzie opisaną cechę, powinna być ona jak najniższa, czyli poniżej 1 stopnia, a nawet w zakresie 0,2–0,5 stopnia. Taka sama odpowiedź będzie prawidłowa, jeśli zastanawiasz się, jaką histerezę temperatury pokojowej nastawić w przypadku sterownika pokojowego. Tylko w ten sposób jesteś w stanie zapewnić w miarę stabilną temperaturę w pomieszczeniu.

Jak optymalnie ustawić ogrzewanie podłogowe, aby było efektywne i oszczędne?

Jeżeli chemy utrzymać w pomieszczeniach optymalną temperaturę 21 stopni, nawet jeżeli wychodzimy rano i wracmy do domu po południu, dobrym rozwiązaniem jest ustawienie na sterowniku histerezy na 0,3 stopnia. Spowoduje to, że pomiędzy włączeniami i wyłączeniami kotła beton nie będzie się zanadto wychładzał. Nie warto też dokonywać obniżeń nocnych temperatury, ze względu na późniejsze długie nagrzewanie podłogi. To wszystko z kolei przełoży się na wysokość późniejszych rachunków za ogrzewanie. 

Q&A, czyli najczęstsze pytania związane z histerezą

Jakie skutki dla systemu grzewczego niesie za sobą zbyt duża histereza?

Optymalna histereza kotła ma istotny wpływ na to, by system grzewczy pracował jak najefektywniej. Jeśli histereza jest zbyt duża, temperatura będzie wahać się wokół ustawionej wartości, w pomieszczeniach będą więc temperatury nieregularne, co przełoży się na zbyt duże zużycie energii.

Czy różnice w histerezie są istotne przy wyborze pomiędzy poszczególnymi rodzajami paliwa używanymi w ogrzewaniu? (np. gaz, olej, biomasa)

Wartość histerezy powinna być ustalana w zależności od posiadanego systemu ogrzewania, a także rodzajów używanych do tego celu paliw. Dzięki temu uzyska się optymalną temperaturę w pomieszczeniach.

Jak często powinno się sprawdzać i dostosowywać ustawienia systemu ogrzewania pod kątem histerezowego działania urządzeń?

Ważną kwestią jest histereza kotła a spalanie – jeśli wartość ta będzie źle ustawiona, urządzenie będzie szybciej się zużywało. Jeśli odczuje się wychłodzenie pomieszczeń lub zauważy większe zużycie energii elektrycznej, warto sprawdzić histerezę systemu grzewczego  i modyfikować co pewien czas ustawienia, by znaleźć najlepsze parametry dla swojego urządzenia grzewczego.

Więcej sposobów na oszczędzanie:

• Ile możesz zaoszczędzić za pomocą odpowiedniego wyboru taryfy energetycznej? Przekonaj się!
• Jak wykonać ocieplenie domu wełną lub styropianem krok po kroku?
• Czy montaż ekranu zagrzejniowego jest korzystny?