Przydomowa oczyszczalnia ścieków: montaż, przepisy i lokalizacja na działce

Przydomowa oczyszczalnia ścieków to rzadziej stosowana alternatywa do tak popularnego w Polsce szamba plastikowego. Wyróżnia się dużym bezpieczeństwem, wygodą i niskim kosztem eksploatacji, a dodatkowo jest niezwykle ekologiczna, ponieważ znajdujące się w niej zanieczyszczenia naturalnie rozkładają się do postaci prostych związków nieszkodliwych dla środowiska.

Oczyszczalnia ścieków przydomowa idealnie sprawdzi się w przypadku dużych działek, ponieważ zajmuje sporo miejsca, a dodatkowo musi spełniać wszystkie wymogi prawne dotyczące zachowania odległości do granicy działki czy okien pomieszczeń użytkowych.

Rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków

Przydomowe oczyszczalnie ścieków mogą się od siebie różnić w zależności od rodzaju gleby, w których zostaną zainstalowane oraz położenia wód gruntowych. Aktualnie wyróżniamy trzy warianty, które pracują w cyklach tlenowych (proces zachodzi przy użyciu tlenu) i beztlenowych (analogicznie: bez dostępu do powietrza). Udział tlenu lub jego brak ma bezpośredni wpływ na rodzaj bakterii, biorących udział w oczyszczaniu.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków – rodzaje:

• drenażowa;
• biologiczna;
• roślinna.

Jednym z popularniejszych rozwiązań jest przydomowa oczyszczalnia ścieków z drenażem rozsączającym oraz z filtrem piaskowym lub żwirowym. Ten typ świetnie sprawdzi się w domach, w których mieszka kilka rodzin, na małych polach namiotowych czy campingowych. Oczyszczalnie drenażowe są jednymi z najprostszych i najtańszych rozwiązań, które dodatkowo wyróżniają się stosunkowo niską awaryjnością.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków biologiczna wybierana jest najczęściej wtedy, gdy metraż działki jest niewystarczający, by móc zmieścić na niej oczyszczalnię drenażową.

Na rynku funkcjonują trzy typy oczyszczalni biologicznych: z osadem czynnym, ze złożem biologicznym oraz hybrydowe, które łączą te dwa typy rozwiązań. Ten rodzaj oczyszczalni idealnie sprawdzi się na każdym gruncie oraz przy każdym poziomie wód gruntowych, chociaż ma jedną wadę – jest niestety dość drogi.

Przydomowa oczyszczalnia roślinna zwana też ekologiczną jest zdecydowanie najdroższym rozwiązaniem. Do oczyszczania wykorzystuje się naturalne procesy, które zachodzą w przyrodzie za pomocą mikroorganizmów żyjących w glebie. Ten typ domowej oczyszczalni świetnie sprawdzi się w przypadku domów jednorodzinnych, gospodarstw agroturystycznych czy zakładów produkcyjnych położonych na gliniastych terenach.

Którą oczyszczalnię wybrać na swoją działkę?

Decydując się na taką instalację, warto sugerować się nie tylko atrakcyjną ceną, ale przede wszystkim odpowiednim dopasowaniem do rodzaju gleby i terenu, na którym stoi dom. Weź pod uwagę także liczbę domowników oraz wymagania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, gdyż to od niego w dużej mierze zależy, na jaki rodzaj oczyszczalni możesz sobie pozwolić.

Największą popularnością cieszy się oczyszczalnia drenażowa, która na tle innych wyróżnia się zdecydowanie najmniejszymi kosztami. Jest jednak bardzo wymagająca, jeśli chodzi o rodzaj terenu, dlatego często ustępuje miejsca oczyszczalni biologicznej. Ta, chociaż trochę droższa, nadaje się do każdego typu gruntu.

ofe-5847238-72353 w-72353

Jak działa przydomowa oczyszczalnia ścieków?

To pytanie warto sobie zadać jeszcze przed wybraniem konkretnego rozwiązania, gdyż każdy z wyżej wymienionych typów funkcjonuje w inny sposób. To, co je łączy, to fakt, że na początku zawsze odbywa się etap beztlenowego oczyszczania, a potem oczyszczanie przy użyciu tlenu.

Etap I

W osadniku glinianym z udziałem bakterii beztlenowych dochodzi do różnych procesów biochemicznych, w tym do fermentacji. Dzięki temu powstają proste związki rozpuszczalne w wodzie oraz nierozpuszczalne sole mineralne. W ciągu kilku dni (z reguły dwóch lub trzech) dochodzi do przefiltrowania płynnej części ścieków przez kosz filtracyjny, co oczyszcza je w 65%.

Etap II

W drugim etapie ścieki są poddawane dalszym procesom oczyszczającym, tym razem w warunkach tlenowych. W ich wyniku można zneutralizować i rozłożyć pozostałe substancje toksyczne dla środowiska nawet do 95%.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków a przepisy 

Przydomowa oczyszczalnia ścieków: przepisy prawne – to aspekt, który musisz wziąć pod uwagę, zanim podejmiesz decyzję, który rodzaj oczyszczalni wybrać. Regulacje określają między innymi, gdzie może znajdować się przydomowa oczyszczalnia ścieków.

Prawo określa, że budowa przydomowej oczyszczalni o wydajności mniejszej niż 7,5 metra sześciennego na dobę nie wymaga pozwolenia na budowę, a jedynie zgłoszenia chęci jej wykonania w starostwie powiatowym. Jeśli natomiast przydomowa oczyszczalnia ścieków odprowadza mniej niż 5 metrów sześciennych na dobę, nie trzeba starać się o pozwolenie wodnoprawne.

Po 21 dniach od zgłoszenia możesz przystąpić do realizacji przedsięwzięcia. Jeśli jednak nie podejmiesz się zadania w ciągu 2 lat, konieczne będzie ponowne zgłoszenie do urzędu.

Czy trzeba mieć pozwolenie na oczyszczalnię przydomową?

Co musi zawierać zgłoszenie, którego wymaga przydomowa oczyszczalnia ścieków? Pozwolenie otrzymasz, jeśli dołączysz kompletną niezbędną dokumentację. Powinny się w niej znajdować szkice i rysunki oczyszczalni, mapka z dokładną lokalizacją oraz odpis dokumentu potwierdzającego, że jesteś właścicielem działki.

Przepisy prawne wymagają również, aby proces budowy został zakończony inwentaryzacją podwykonawczą. Po ukończeniu prac także musisz zgłosić się do urzędu.

Niestety, zgodnie z prawem nie w każdym miejscu możesz postawić przydomową oczyszczalnię ścieków. Nie można tego robić między innymi na terenach okresowo zalewanych wodą. Zanim więc zdecydujesz się na inwestycję w oczyszczalnię, sprawdź w gminie lub w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, czy da się to zrobić we wskazanym przez ciebie miejscu.

Zgłoszenie budowy przydomowej oczyszczalni ścieków – wzór

Zgodnie z wcześniejszą informacją, stworzenie przydomowej oczyszczalni ścieków nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę, natomiast konieczne jest zgłoszenie zamiaru przeprowadzenia tej inwestycji.

Aby to zrobić, należy wypełnić w starostwie powiatowym urzędowy formularz i dołączyć pełną dokumentację. W skład zgłoszenia wchodzą:

• wniosek;
• mapa terenu przedstawiająca planowaną lokalizację przydomowej oczyszczalni ścieków;
• certyfikat potwierdzający, że oczyszczalnia spełnia wymagane normy jakościowe.

Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie o własności działki oraz dokumentację techniczną dostarczoną przez producenta. Jeśli planowany zrzut oczyszczonych ścieków miałby odbywać się poza działką – dzieje się tak choćby w przypadku wód gruntowych, rzeki czy rowów melioracyjnych – będziesz potrzebować także operatu wodnoprawnego wystawionego przez specjalistę wskazanego przez lokalny Wydział Ochrony Środowiska.

Jeśli w zgłoszeniu zabraknie jakiegoś dokumentu, zostaniesz zobligowany do jego uzupełnienia w określonym terminie. Niedotrzymanie wyznaczonej daty oznacza automatyczną decyzję odmowną. Przy kompletnej dokumentacji należy odczekać 30 dni.

Jeśli w tym czasie nie zostanie wydany sprzeciw, możesz przystąpić do działania. Wystarczy, że w ciągu 14 dni powiadomisz starostwo o rozpoczęciu instalacji.

Jakie odległości musimy zachować do poszczególnych elementów?

Zgodnie z prawem, przydomowa oczyszczalnia ścieków powinna znajdować się w określonej odległości od infrastruktury przydomowej. Dokładną lokalizację określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75/02 r., poz. 690).

W przypadku przydomowej oczyszczalni ścieków odległości, które powinny zostać zachowane to: 

• od studni wody pitnej – minimum 15 metrów;
• od granicy działki – minimum 2 metry;
• od drzew – minimum 3 metry;
• od kabli energetycznych – minimum 0,8 metra.

Ile kosztuje przydomowa oczyszczalnia ścieków?

W przypadku przydomowej oczyszczalni ścieków cena z montażem jest uzależniona od kilku czynników, przede wszystkim od rodzaju oczyszczalni oraz cennika wykonawcy. Najtańsze są wersje najmniej skomplikowane, niewymagające instalacji zaawansowanej technologii, czyli oczyszczalnie ścieków z drenażem. Jednak także w ich przypadku cena może wzrosnąć z uwagi na warunki na działce, które mogą wymagać podjęcia dodatkowych prac i poniesienia automatycznie kolejnych kosztów.

Przy różnych wariantach przydomowej oczyszczalni ścieków cena z montażem wynosi:

• oczyszczalnia drenażowa – od 7 000 do 10 000 zł;
• oczyszczalnia biologiczna – od 7 000 do 12 500 zł;
• oczyszczalnia roślinna – nawet powyżej 22 000 zł.

Jeśli chodzi o ten pierwszy typ, koszt samego osadnika, studzienki rozdzielającej i drenażu z kominkami, przy pojemności osadnika jednokomorowego z tworzywa sztucznego wynoszącej 2 m³, wyniesie około 3 tys. zł. Do tego trzeba doliczyć mniej więcej tyle samo za montaż i 1000 zł za żwir do stworzenia drenażu.

Koszt oczyszczalni może zależeć głównie od tego, jaką pojemność mają mieć instalowane zbiorniki.

W budżecie uwzględnić należy także:

• projekt – od 400 do 1000 zł;
• koszt usuwania osadów z osadnika gnilnego – ok. 150-200 zł/rok;
• koszt preparatów antybakteryjnych – ok. 80 zł/rok.

W niektórych województwach można liczyć na dotację na przydomową oczyszczalnię ścieków. Dofinansowanie obejmuje koszty kwalifikowane, do których zalicza się przygotowanie terenu, zakup i montaż urządzeń czy rozruch instalacji. Szerzej o tym na końcu tekstu.

Jak przebiega montaż przydomowej oczyszczalni ścieków?

Jak się okazuje, montaż przydomowej oczyszczalni ścieków z drenażem rozsączającym nie jest skomplikowany. Wystarczą do tego celu proste narzędzia budowlane, choć znacznym ułatwieniem będzie skorzystanie z koparki.

Kolejne etapy prac prezentują się następująco:

• Przygotowanie wykopu dla zbiornika z zachowaniem odpowiedniego spadu terenu – zgodnie z instrukcją producenta. Ogólna zasada głosi, że wykop powinien być o metr dłuższy i szerszy niż zbiornik, a jego głębokość umożliwiać wystawanie pokrywy.
• Podłączenie do sieci kanalizacyjnej budynku.
• Posadowienie, stabilizacja i wypoziomowanie zbiornika.
• Rozprowadzenie drenażu: utwardzenie podłoża i zabezpieczenie rur geowłókniną.
• Montaż wylotów wentylacyjnych.
• Montaż instalacji elektrycznej.
• Pierwszy rozruch wykonany przez specjalistę z uprawnieniami.

Jeśli nie wiesz, jak zbudować przydomową oczyszczalnię, dobrym wyjściem okaże się zlecenie kompleksowego montażu profesjonalnej firmie. Dzięki temu zyskasz pewność, że konstrukcja zostanie położona odpowiednio, a ty nie będziesz narzekać na problematyczne wycieki ścieków lub przepełnienie oczyszczalni.

Jak często należy opróżniać oczyszczalnię?

Warto także zapytać w kwestii przydomowej oczyszczalni ścieków, jak często opróżniać zbiornik. Zdecydowanie wystarczające będzie oczyszczanie raz na kilka miesięcy: minimum 6, maksymalnie 12.

Jeśli chcesz, aby przydomowa oczyszczalnia działała prawidłowo, zadbaj o stosowną konserwację. Przede wszystkim regularnie stosuj specjalne biopreparaty, zgodnie z zaleceniami producenta urządzenia. Pamiętaj również o okresowym oczyszczaniu.

Przydomowa oczyszczalnia ścieków – czy warto? Wady i zalety

Mimo stosunkowo wysokiej ceny przydomowe oczyszczalnie ścieków cieszą się dużym zainteresowaniem. Barierą jest z pewnością wysoki koszt wykonania, jednak tu pomagają dofinansowania. Jedynym mankamentem tego rozwiązania jest fakt, że zupełnie nie nadaje się na działkę o małej powierzchni.

Dofinansowanie do oczyszczalni przydomowej 

Niestety, nie ma jednego, ogólnopolskiego programu dofinansowania do oczyszczalni przydomowej. Podobne inicjatywy mają za to miejsce na szczeblu lokalnym.

Na przykład na Śląsku istnieje program pozwalający na uzyskanie pewnych środków na pokrycie kosztów przydomowej oczyszczalni ścieków. Dofinansowanie realizowane jest w ramach pilotażu, który jest finansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W poszczególnych miastach i gminach funkcjonują inicjatywy podejmowane przez lokalne władze.

WFOŚiGW w Katowicach realizuje program pilotażowy „Przydomowa oczyszczalnia”. Adresowany jest on do właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych, które położone są na terenie województwa śląskiego. Dofinansowanie można uzyskać na obszarach, gdzie w ciągu najbliższych 5 lat od wystąpienia z wnioskiem nie będzie zbudowana sieć kanalizacyjna. Dotacja wynosi w takim przypadku do 50 proc. kosztów kwalifikowanych budowy przydomowej oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,5 m³/dobę. Kwota nie może przekroczyć przy tym 8000 zł.

Nie tylko na Śląsku możesz otrzymać dofinansowanie do budowy przydomowej oczyszczalni ścieków. W wielu gminach da się je uzyskać. Pośrednikiem jest w tym przypadku samorząd. Planując budowę przydomowych oczyszczalni ścieków, warto sprawdzić, czy w danej gminie jest możliwość uzyskania środków na ten cel, np. z budżetu gminy, z programów regionalnych czy z funduszy unijnych.

Bywa, że warunkiem uzyskania dotacji jest jednoczesne podjęcie decyzji o likwidacji szamba. Ważne jest też, by wnioskodawca przedstawił opinię, że w perspektywie np. 3-5 lat na danym obszarze, gdzie znajduje się budynek mieszkalny, nie powstanie sieć kanalizacyjna albo że dla danego obszaru w ogóle nie jest planowana w najbliższym czasie taka inwestycja.

Co jest dotowane? Finansowaniu podlegają najczęściej:

• zakup zbiornika wraz ze wszystkimi elementami systemu;
• pełna instalacja, w tym wynajęcie koparki i bezpośrednie prace montażowe.

Z dotacji nie można opłacić kosztów administracyjnych, czyli opłat za uzyskanie zgód i pozwoleń, przeprowadzenia niezbędnej dokumentacji orz prac dodatkowych, na przykład wykonania trawnika, nasadzeń czy ułożenia kostki brukowej.

W 2023 roku z uwagi na wysoką inflację i kryzys tym spowodowany, a także na kwestie związane z COVID-19 i wojną w Ukrainie, jest znacznie mniej dotacji do oczyszczalni ścieków w porównaniu z poprzednimi latami. Warto na bieżąco śledzić informacje, jakie są publikowane na stronach internetowych samorządu. Podajemy przykłady lokalnych programów dotacyjnych:

• W Rzeszowie funkcjonuje program „Przyjazny dom”, z dotacjami na przydomowe oczyszczalnie ścieków w wysokości do 4500 zł i maksymalnie 30 proc. kosztów kwalifikowanych. Wnioski w bieżącym naborze z 2023 roku można było składać do 31 sierpnia.
• Samorząd Województwa Małopolskiego dysponuje środkami z przeznaczeniem na dofinansowanie 200 przydomowych oczyszczalni.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące przydomowej oczyszczalni ścieków

Zastanawiasz się nad budową przydomowej oczyszczalni ścieków? Sprawdź, jakie są najczęściej zadawane pytania dotyczące tego tematu:

Jakie są roczne koszty utrzymania i eksploatacji oczyszczalni?

Na roczny koszt eksploatacji i utrzymania oczyszczalni składają się chemikalia oraz cena za usuwanie osadów z osadnika gnilnego. Łącznie to około 250-300 zł rocznie.

Jak często trzeba serwisować oczyszczalnię i ile to kosztuje?

Aby zapewnić poprawne, bezawaryjne działanie przydomowej oczyszczalni ścieków, należy zlecać okresowo jej przegląd. Co około 3-6 miesięcy niezbędne jest czyszczenie filtrów powietrza, co 3 miesiące sprawdzanie stanu filtra powietrza. Przy profesjonalnym serwisie zlecanym firmom zewnętrznym kontrolowane są takie elementy przydomowych oczyszczalni ścieków, jak dmuchawa powietrzna, a także skład odpływu, poziom osadu i stopień natlenienia.

Nie ma sztywnych przedziałów czasowych, jakich trzeba przy tym przestrzegać przy serwisie. Należy w tym zakresie stosować się po prostu do zaleceń producenta. Są jednak i takie przydomowe oczyszczalnie ścieków, które mają prostą budowę i tanią eksploatację, przez co nie ponosisz przy nich kosztów serwisowania.

Czy przydomową oczyszczalnię można zainstalować w każdych warunkach gruntowych?

Istnieją szczegółowe warunki usytuowania na działce przydomowej oczyszczalni ścieków. Na przykład poziom wód gruntowych musi się znajdować na głębokości 1,5 m poniżej drenów rozsączających, a odległość drenażu rozsączającego od ujęć wody powinna wynosić minimum 70 m albo 30 m, jeśli ścieki zostały oczyszczone biologicznie. Jeśli takie warunki nie są zachowane, nie można będzie założyć oczyszczalni.

Czy można podłączyć oczyszczalnię do istniejącego systemu kanalizacyjnego?

Jeśli na danym terenie istnieje system kanalizacyjny, właściciel domu nie otrzyma zgody na zbudowanie przydomowej oczyszczalni ścieków.