Badania geotechniczne gruntu. Czy musimy je wykonywać? Ile kosztują?

W artykule:

• Czym są badania geotechniczne gruntu?
  • Badania geotechniczne gruntu przed rozpoczęciem budowy – czy jest obowiązkowe?
  • Badania geotechniczne a geologiczne – na czym polega różnica?
• W jakim celu przeprowadza się badanie geotechniczne?
• Ile kosztują badania i ile trwa ich przeprowadzenie?
• Jakie są metody badania gruntu?
• Co jest brane pod uwagę podczas badania geotechnicznego?
  • Spływanie wód opadowych
  • Poziom wód gruntowych
  • Rodzaj gruntu
• Badanie geotechniczne gruntu a prawo budowlane
• Kto wykonuje badania gruntu?
• Badanie gruntu a dokumentacja techniczna
• Dlaczego warto zlecić badania geotechniczne gruntu na jak najwcześniejszym etapie inwestycji?

Czym są badania geotechniczne gruntu?

Badanie gruntu przeprowadzane jest w celu rozpoznania rodzaju warstw podłoża oraz ustalenia poziomu wód gruntowych. Taka kontrola pozwala stwierdzić, jaki typ gruntu znajduje się na naszej działce pod budowę domu oraz jakie fundamenty należy zastosować, aby zapewnić stabilność nowo powstałemu budynkowi.

Badania gruntu powinny być wykonane przez uprawnionego geotechnika lub geologa. Zazwyczaj obejmują one 2–3 odwierty do głębokości ok. 3 metrów, pobranie próbek, analizę laboratoryjną oraz opracowanie opinii geotechnicznej. Ten dokument staje się częścią dokumentacji projektowej i podstawą do doboru rodzaju fundamentów.

Opinia geotechniczna wydana na podstawie badań jest niezbędna do uzyskania pozwolenia na budowę domu.

Zakres badań zależy od tzw. kategorii geotechnicznej obiektu. Domy jednorodzinne zwykle należą do pierwszej kategorii, co oznacza konieczność sporządzenia opinii geotechnicznej. W trudniejszych warunkach może być wymagany szerszy raport lub dokumentacja badań geotechnicznych (np. przy wysokim poziomie wód gruntowych, gruntach słabonośnych itd.).

Może Cię zainteresować: Głębokość przemarzania gruntu a posadowienie budynku

Badania geotechniczne gruntu przed rozpoczęciem budowy – czy jest obowiązkowe?

Wykonanie badań geotechnicznych pod dom jednorodzinny nie jest obowiązkowe, ale opinia geotechniczna tworzona na ich podstawie już tak - jest nieodłącznym elementem wniosku o pozwolenie na budowę. 

Celem badania jest określenie warunków gruntowo-wodnych, aby m.in. dobrać odpowiedni rodzaj fundamentów, co zwiększa bezpieczeństwo i trwałość konstrukcji. 

Dzięki badaniom wiadomo również, czy grunt w miejscu planowanego posadowienia domu trzeba wymienić czy też posiada odpowiednią nośność. Badania gruntu dostarczają informacji o warunkach wodnych, w tym o poziomie wód gruntowych czy kierunku spływania wód. Ta informacja jest niezbędna, aby zaprojektować odpowiednią izolację fundamentów lub wprowadzić rozwiązania, które zabezpieczą budynek przed szkodliwym działaniem wody (np. może być konieczne wykonanie drenażu).

Wyniki badań geotechnicznych są wykorzystywane przez architektów na etapie adaptacji gotowego projektu domu, aby dopasować wybrany projekt do Twojej konkretnej działki. 

Badania geotechniczne a geologiczne – na czym polega różnica?

Oprócz badań geotechnicznych gruntu można spotkać się także z badaniami geologicznymi. Warto wiedzieć, że różnią się one między sobą i są wykonywane w różnych celach.

• Badanie geotechniczne gruntu przeprowadzane jest w celu oceny przydatności podłoża do celów budowlanych i wykonywane jest przez inżynierów.
• Z kolei badanie geologiczne gruntu przeprowadzają geolodzy. Celem takich badań jest ocena przydatności gruntów do celów związanych np. z rolnictwem.

Różnica pomiędzy obydwoma typami badań będzie widoczna także w cenie – badania geotechniczne będą droższe, ze względu na koniczność użycia specjalistycznego sprzętu.

Sprawdź gotowe projekty domów jednorodzinnych!

Erna 3 drewniana

4 200 zł

Fortel 2

3 795 zł

Nasza Stodoła M wersja szkieletowa

6 000 zł

Projekty domów jednorodzinnych

W jakim celu przeprowadza się badanie geotechniczne?

Badanie gruntu pod budowę domu pozwala odpowiednio zabezpieczyć się przed rozpoczęciem prac budowlanych, które okażą się nieefektywne. Co to właściwie oznacza? Niewłaściwe usytuowanie domu na działce lub nieodpowiednie przygotowanie posadowienia może przekładać się pękanie ścian czy zapadanie się fundamentów.

Badanie gruntu pod budowę domu jest zatem dobrym rozwiązaniem, gdy chcesz uniknąć problemów, które mogą doprowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń konstrukcji i które będą wymagać od Ciebie ponoszenia olbrzymich nakładów finansowych. Najlepiej przeprowadzić je na jak najwcześniejszym etapie inwestycji, a nawet jeszcze przed zakupem działki, jeżeli coś w ofercie budzi Twoje wątpliwości. 

Badanie gruntu na działce przeprowadza się dwuetapowo. 

1. Pierwszy etap odbywa się w terenie. Wówczas dochodzi do wiercenia, sondowania, a w efekcie do pobrania próbek gruntów i wód.
2. Badanie gruntu pod fundament w drugim etapie ma miejsce w laboratorium, gdzie oznacza się stopień plastyczności gruntu, czy jego wskaźnik zagęszczenia. Badany jest również skład chemiczny wód gruntowych.

Warto przeczytać: Jak wybrać działkę pod budowę domu i na co zwrócić uwagę?

ofe-5847238-70000 w-70000

Ile kosztują badania i ile trwa ich przeprowadzenie?

Ile kosztuje badanie gruntu? W 2025 roku koszt podstawowych badań geotechnicznych dla domu jednorodzinnego wynosi średnio 1500–4000 zł. Ceny zależą od lokalizacji, liczby odwiertów i rodzaju wymaganej dokumentacji.

Jak widać, w skali całej inwestycji nie jest to przesadnie wysoki wydatek, szczególnie że w ramach usługi otrzymasz również kompletną dokumentację geotechniczną w wersji papierowej i elektronicznej. Jeśli nie zdecydujesz się na badanie gruntu, to później możesz liczyć się z dużo wyższymi kosztami.

Ile trwa badanie gruntu? Samo wykonanie odwiertów i pobranie próbek zajmuje zazwyczaj kilka godzin, a opracowanie dokumentacji trwa od kilku dni do tygodnia. W wyjątkowych przypadkach – np. przy zmiennych warunkach wodno-gruntowych – badania mogą wymagać uzupełnienia lub powtórzenia w innym terminie.

Jakie są metody badania gruntu?

Zazwyczaj badanie geotechniczne gruntu sprowadza się do wykonania ok. 3 otworów badawczych. Ich głębokość powinna wynosić minimum 2 metry poniżej przewidywanego poziomu posadowienia fundamentów. W praktyce wynosi zatem najczęściej ok. 3 metrów (dotyczy to budynków niepodpiwniczonych).

Jeśli po wykonaniu odwiertów, geodeta nadal nie ma pewności co do właściwości gruntu, to zleca badanie próbek w laboratorium. Gdy w trakcie badania, geodeta natrafi na tzw. grunt niespoisty (np. żwir), konieczne jest przeprowadzenie sondowania.

W zależności od rodzaju ziemi oraz celu wykonania badania stosuje się różne metody wykonywania wierceń. 

1. Wiercenie ręczne – próbka pobierana jest przy każdym obrocie świdra. Ta metoda stosowana jest przy badaniu płytkiego podłoża gruntowego.
2. Wiercenie mechaniczne – stosowane w przypadku tzw. trudnych warunków terenowych lub też w sytuacji, gdy potrzebne jest wykonanie nawierceń sięgających kilku metrów w głąb ziemi.
3. Sondowanie dynamiczne – po wykonaniu otworów badawczych, przeprowadza się sondowanie. To wykonane metodą dynamiczną pozwala w dokładny sposób zbadać stopień zagęszczenia gruntów.
4. Sondowanie udarowo-obrotowe – ma na celu sprawdzenie parametrów wytrzymałościowych podłoża.
5. Sondowanie CPT-U – przydatne w sytuacji badania gruntów sypkich i spoistych. Ta metoda nie zaburza struktury gruntu, dlatego uważana jest za bardzo miarodajną.
6. Sondowanie RKS – umożliwia wykonywanie sondowania na głębokości do 4 metrów.
7. Ścinanie gruntów – wykonywane jest przy użyciu sondy FVT na bardzo słabych gruntach spoistych lub organicznych. Badanie pozwala określić wytrzymałość podłoża na ścianie oraz weryfikuje wrażliwość strukturalną.

Zapraszamy również na webinar naszych ekspertów: 

Co jest brane pod uwagę podczas badania geotechnicznego?

Badanie geotechniczne jest procesem złożonym, podczas którego sprawdza się kilka parametrów: 

Spływanie wód opadowych

Domy zbudować można zarówno na wzniesieniach, efektywnych skarpach czy terenie obniżonym. Na względzie trzeba mieć jednak dodatkowe czynniki, które mogą się wiązać z ukształtowaniem terenu. Zalicza się do nich przede wszystkim wody opadowe.

Sprawdzić należy zatem, gdzie spływają i czy nie będą mieć negatywnego wpływu na Twój budynek. Wody opadowe mogą sprawić, że z biegiem czasu zostanie osłabiona struktura budynku, dojdzie do pękania ścian czy nawet do zawalenia się całego domu. 

Poziom wód gruntowych

Jedną z najważniejszych kwestii jest sprawdzenie poziom wód gruntowych na działce. Wysoki poziom spowoduje konieczność stworzenia odpowiedniej izolacji fundamentów, co zwiększy koszt inwestycji. Prawidłowe wykonanie wykopów pod fundamenty w tym wypadku również stanie się mocno utrudnione.

Pamiętaj jednocześnie o tym, że wilgotne gleby wykazują się mniejszą nośnością. To z kolei może przyczynić się do pękania ścian. W przypadku, gdyby fundamenty miały kontakt z wodą, należy dobrać odpowiedni rodzaj izolacji lub też rozważyć wyższe posadowienie budynku.

Rodzaj gruntu

Znaczenie będzie mieć również sam rodzaj gruntu. Panuje przekonanie, że gleby organiczne i miękko piaszczyste są najgorsze pod budowę. Pod tym względem lepiej unikać też gleb miękko gliniastych. Ich nośność jest najmniejsza, dlatego dom wybudowany na takim podłożu może z czasem osiadać. Oczywiście wybudowanie domu w takim miejscu nie jest niemożliwe, jednak może wiązać się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów.

Sprawdź: Działka na terenie zalewowym – czy warto na niej budować dom?

Badanie geotechniczne gruntu a prawo budowlane

Zgodnie z obowiązującym Prawem budowlanym oraz rozporządzeniem z 2012 roku (Dz.U. 2012 poz. 463), każda inwestycja budowlana – w tym również dom jednorodzinny – musi być poprzedzona wykonaniem opinii geotechnicznej. Dotyczy to wszystkich kategorii geotechnicznych, niezależnie od wielkości i stopnia skomplikowania budynku.

Domy jednorodzinne zwykle zaliczają się do pierwszej kategorii geotechnicznej, co oznacza, że wystarczające jest wykonanie podstawowej opinii geotechnicznej, opartej na minimum dwóch odwiertach i analizie warunków gruntowo-wodnych. Jednak w trudniejszych warunkach (np. wysoki poziom wód gruntowych, skarpy, piwnice) projektant może wymagać szerszych badań geologiczno-inżynierskich.

W praktyce oznacza to, że opinia geotechniczna jest obowiązkowa i musi być załączona do projektu budowlanego, niezależnie od tego, czy inwestor ubiega się o pozwolenie na budowę czy dokonuje zgłoszenia budowy. Brak takiej opinii może skutkować odrzuceniem dokumentacji przez urząd lub błędami w posadowieniu budynku.

Kto wykonuje badania gruntu?

Badania geotechniczne powinien wykonać geolog lub geotechnik posiadający odpowiednie uprawnienia geologiczno-inżynierskie. To on odpowiada za wykonanie odwiertów, analizę próbek oraz opracowanie opinii geotechnicznej, która jest niezbędnym elementem dokumentacji projektowej.

Nie wiesz jeszcze, w jakiej technologii zbudować swój przyszły dom?

Badanie gruntu a dokumentacja techniczna

Wyniki badań gruntu opracowywane są w formie opinii geotechnicznej, która jest obowiązkowym elementem dokumentacji projektowej. Taki dokument składa się zwykle z części opisowej i graficznej. Część graficzna zawiera m.in. mapę lokalizacji odwiertów oraz przekroje geotechniczne przedstawiające warstwy gruntu i ich charakterystykę. Część opisowa to szczegółowa analiza uzyskanych danych.

W opinii geotechnicznej znajdziesz informacje takie jak:

• rodzaje i układ warstw gruntu,
• nośność podłoża,
• głębokość zalegania wód gruntowych,
• ryzyko zmian poziomu wód gruntowych,
• zalecenia dotyczące rodzaju fundamentów oraz sposobu ich posadowienia,
• ewentualne wskazówki dotyczące odwodnienia działki.

W przypadku bardziej skomplikowanych warunków gruntowo-wodnych może być wymagana dodatkowa dokumentacja badań geotechnicznych lub geologiczno-inżynierskich.

Dlaczego warto zlecić badania geotechniczne gruntu na jak najwcześniejszym etapie inwestycji?

Zdecydowaną większość powierzchni naszego kraju stanowią grunty o odpowiedniej nośności, więc wybudowanie na nich domu nie powinno zatem przysporzyć większych problemów. Zawsze jednak zdarzają się wyjątki. Decydując się na zakup działki możesz zaryzykować i istnieje duże prawdopodobieństwo, że wszystko będzie w porządku. Jeśli jednak okaże się, że grunt, na którym planujesz postawić dom jest problematyczny, będzie to rodzić dla Ciebie konsekwencje finansowe.

Czy warto więc ryzykować? Lepiej nie, zwłaszcza, że koszt wykonania takiego badania stanowi odsetek całego budżetu inwestycji, a może uchronić Cię przed dodatkowymi kosztami liczonymi w dziesiątkach tysięcy złotych. Same badania możesz przeprowadzić zanim jeszcze kupisz działkę, za zgodą właściciela.

Co jeszcze warto sprawdzić? Przeczytaj artykuł naszego eksperta: 12 rzeczy, na jakie musisz zwrócić uwagę wybierając działkę