Na czym polega izolacja termiczna i jak wykonać ją prawidłowo?

Podczas budowy domu trzeba zwrócić uwagę na bardzo wiele kwestii, również formalnych. Pamiętaj, że nowo wybudowany obiekt musi odpowiadać najnowszym Warunkom Technicznym 2021, które przede wszystkim dotyczą izolacyjności termicznej. Na czym ona polega i jak wznieść ciepły dom, który będzie spełniał wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z 2021 roku. Czy ocieplenie i izolacja są tym samym?

Co to jest izolacja termiczna?

W kontekście budowy domu, wznoszenia przegród zewnętrznych, wykonywania stropu i dachu czy podłóg wiele mówi się o izolacji termicznej. Definicja takiej izolacji wskazuje, że mamy tu do czynienia z właściwością cieplną budynku.

Co to jest izolacja termiczna czy też izolacyjność termiczna? Pojęcia te dotyczą zdolności przegród budynku, tj. ścian, okien, drzwi, dachu, stropów itp., do zatrzymywania ciepła wewnątrz obiektu. Zdolność tę można określić w dwojaki sposób – poprzez obliczenie współczynnika oporu cieplnego R lub współczynnika przenikania ciepła U.

O wysokiej termoizolacyjności przegrody budowlanej można mówić, gdy współczynnik oporu cieplnego R jest wysoki, a współczynnik przenikania ciepła U – możliwie jak najniższy. 

Ze względu na klimat izolacyjność cieplna budynków miała zawsze duże znaczenie w naszej szerokości geograficznej. Niskie temperatury panujące średnio od października do marca sprawiają, że przez co najmniej pół roku konieczne jest ogrzewanie budynków.

Aby zmniejszyć koszty z tym związane, od wieków uciekano się do różnych sposobów zatrzymywania ciepła wewnątrz – np. poprzez stosowanie odpowiedniej grubości murów czy choćby najprostsze uszczelnianie okien.

Dzisiaj izolacyjność termiczna budynków również ma na celu ograniczenie zużycia energii i zmniejszenie kosztów ogrzewania, ale to nie wszystko – mniejsze zużycie energii oznacza niższą emisję zanieczyszczeń do atmosfery, a więc pomaga dbać również o środowisko naturalne.

Aktualnie izolacyjność termiczna przegród jest już regulowana przepisami, które zostały wprowadzone wskutek polityki Unii Europejskiej w zakresie oszczędnego i efektywnego gospodarowania energią m.in. w celu przeciwdziałania negatywnym zmianom klimatu. Właśnie dlatego promowane są nowoczesne technologie energooszczędne w budownictwie, a także systematycznie podnosi się wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej nowo powstających budynków.

Gdzie należy stosować izolację termiczną?

Ciepły dom to dom izolowany termicznie, w którym występuje minimum mostków termicznych, a najlepiej, gdyby były one całkowicie wyeliminowane. Gdzie powinny być zastosowane odpowiednie izolacje termiczne w budownictwie mieszkaniowym, żeby dom zapewniał komfort termiczny wszystkim domownikom czy ich gościom? Właściwie wszędzie.

W praktyce izolacyjność termiczna przegród budowlanych dotyczy wszystkich elementów konstrukcji budynku, które mają bezpośrednią styczność z otoczeniem o niższej temperaturze podczas chłodniejszych miesięcy w roku. Są to więc przede wszystkim:

• ściany zewnętrzne;
• ściany wewnętrzne sąsiadujące np. z nieogrzewaną klatką schodową;
• ściany przyległe do szczelin dylatacyjnych;
• ściany nieogrzewanych piwnic;
• dachy i stropodachy;
• podłogi na gruncie;
• okna;
• drzwi zewnętrzne;
• drzwi balkonowe.

Izolacyjność termiczna ścian zależy głównie od ich grubości i gęstości materiału, właśnie dlatego w celu osiągnięcia jak najniższego współczynnika przenikania ciepła stosuje się np. ściany dwuwarstwowe z dodatkową warstwą ocieplenia ze styropianu czy wełny mineralnej.

Z kolei izolacyjność termiczna okna uwarunkowana jest głównie strukturą szyby, przez którą – z uwagi na jej dużą powierzchnię – ucieka najwięcej ciepła. W celu zminimalizowania tego procesu stosuje się na przykład pakiety dwuszybowe składające się z dwóch tafli szkła oddzielonych ramką dystansową i wypełnienie przestrzeni międzyszybowej argonem.

Izolacyjność termiczna stropów ma znaczenie głównie w przypadku konstrukcji sąsiadujących z nieogrzewanymi pomieszczeniami, czyli np. nad piwnicą lub garażem. Aby zabezpieczyć je przed przenikaniem ciepła, izoluje się je np. wełną mineralną. W przypadku stropów międzykondygnacyjnych oddzielających pomieszczenia, między którymi różnica temperatur nie przekracza 8 stopni Celsjusza, nie ma natomiast żadnych wymagań dotyczących izolacyjności termicznej.

Należy też pamiętać, że izolacyjność cieplną budynku obniżają mostki termiczne, które tworzą się w takich miejscach, jak łączenia ścian z dachem, nadproża, wieńce czy tam, gdzie osadzone są okna i drzwi. Wymagają one zatem zastosowania odpowiednich technik izolacyjnych. Mostki termiczne to miejsca ucieczki ciepła z wnętrza domu na zewnątrz, przez co temperatura w pokojach i innych pomieszczeniach Twojego obiektu może się obniżyć.

Przyjrzyj się bliżej kwestii wykonania izolacji termicznej poszczególnych elementów domu, gdzie jest to absolutnie niezbędne do stworzenia ciepłego i energooszczędnego obiektu.

Sprawdź gotowe projekty domów energooszczędnych!

Tymon G1 energo

4 400 zł

5 500 zł

Nina 2 Nova C PLUS

4 600 zł

4 600 zł

Studio 36

3 995 zł

3 995 zł

Projekty domów energooszczędnych

Izolacja termiczna rur

Jednym z miejsc, które trzeba izolować od chłodu, są rury i rurociągi. Izolacja termiczna rur ma je chronić przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych. Minimalizuje to ryzyko awarii tego systemu i zmniejszenia efektywności jego funkcjonowania.

Rury c.o. powinny być izolowane termicznie, żeby zabezpieczyć ciepłą wodę, która w nich płynie przed schłodzeniem. Izolację stosuje się również w celu zapobiegania zamarzania wody w rurach. Zabezpiecza ona przed gromadzeniem się na nich pary wodnej oraz przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Rury gazociągów i wodociągów najczęściej są izolowane pianką poliuretanową PUR. W przypadku rur ściekowych czy rur paliwowych na ogół wykorzystywana jest z kolei pianka poliuretanowa PE. Izolacja termiczna rur chroni je przed wyziębieniem, uszkodzeniem czy zniszczeniem.

Izolacja termiczna dachu 

Na dachu, w miejscach łączeń konstrukcji czy pokrycia dachowego, powstawać mogą mostki termiczne. Aby je wyeliminować, stosuje się izolację termiczną dachu wykonaną z wełny czy styropianu. Powinna ona mieć grubość minimum około 15 cm, choć lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie ocieplenia o grubości 20 cm.

Nie należy zapominać o tym, że dach jest dużą powierzchnią, przez którą w naturalny sposób może uciekać ciepło, ponieważ zgodnie z prawami fizyki ciepłe powietrze unosi się ku górze.

Niezależnie od tego, jaki typ dachu stosowany jest w danym domu i w jakiej technologii jest on wznoszony, trzeba zadbać o wykorzystywanie odpowiednich materiałów izolacji termicznej. Zwłaszcza że przepisy wymagają, by współczynnik przenikania ciepła dla dachów wynosił od 2021 roku 0,15 W/(m²K).

Oprócz wełny czy styropianu w ostatnich latach częstą praktyką jest wykonywanie termoizolacji dachów stromych z użyciem sprężystych mat z wełny, które bardzo łatwo jest umieścić między krokwiami. Do ocieplenia połaci dachowych stosuje się również natrysk z piany poliuretanowej. Stropodachy ociepla się z użyciem płyt styropianowych lub płyt XPS.

ofe-5847238-70007 w-70007

Izolacja termiczna stropów 

Na ogół izolacja termiczna stropów wykonywana jest z wełny mineralnej. Jej grubość powinna wówczas wynosić od 20 do 25 cm. Do izolacji termicznej stropów poddaszy nieogrzewanych, czyli nieużytkowych, doskonale nadają się strzępki wełny skalnej, którymi można wypełnić wszystkie zakamarki.

Do izolacji stropów zastosować można też styropian – im grubszy, tym lepiej. Z uwagi na swoją małą przewodność cieplną chroni on taki strop przed ucieczką ciepła i przenikaniem chłodu do środka.

Przeczytaj: jak i czym ocieplić poddasze?

Izolacja termiczna fundamentów 

Fundamenty są elementem domu, który ma stały kontakt z podłożem. Dlatego należy je ocieplić z użyciem odpowiedniej izolacji. Nie ma znaczenia przy tym, czy wykonane zostaną tradycyjne fundamenty, nowoczesne płyty fundamentowe czy podłoga na gruncie. Izolacja termiczna fundamentów zawsze jest niezbędna, zapobiega bowiem ucieczce ciepła wytworzonego przy ogrzewaniu domu do wychłodzonego gruntu.

Najczęściej warstwę ocieplenia dla fundamentów wykonuje się z płyt styropianowych lub XPS i umieszcza się ją pod płytą fundamentową i z jej boków w celu likwidacji miejsc ucieczki ciepła. Można też zastosować dodatkową warstwę izolacji na płycie, przykrywając ją na koniec jastrychem.

Ściany fundamentowe także potrzebują ocieplenia, ale wykonuje się je od zewnątrz. Mogą do tego posłużyć płyty styropianu lub polistyrenu ekstrudowanego od ławy fundamentowej aż ponad powierzchnię gruntu.

ofe-5847238-70014 w-70014

Izolacja termiczna podłogi 

Izolacja termiczna podłogi na gruncie jest wymagana zawsze. Można do tego zastosować płyty ze wzmocnionego styropianu, które są odporne na wilgoć i nacisk samej płyty. Rzadko kiedy w tym samym celu wykorzystuje się kruszywo keramzytowe. 

Izolacja termiczna ścian zewnętrznych 

Czy wiesz, że przez ściany zewnętrzne może uciekać do 35 proc. ciepła wytworzonego we wnętrzu domu? Nic więc dziwnego w tym, że zwłaszcza te o dużej powierzchni, wymagają wykonania izolacji termicznej.

Od 2021 roku akceptowalna wartość współczynnika U przenikania ciepła powinna wynosić do 0,2 W/(m²K). Izolację termiczną ścian zewnętrznych w domach jednorodzinnych najczęściej wykonuje się ze styropianu. Wełnę mineralną stosuje się jeszcze do ocieplania ścian trójwarstwowych.

Dowiedz się: czym charakteryzuje się styropian elewacyjny i jakie ma wymiary?

Izolacja termiczna okna 

Podczas montażu okien w ścianach zewnętrznych budynków trzeba wyjątkowo uważać na ich izolację termiczną. Wzrastające wymagania prawne sprawiają, że coraz częściej stosowane są specjalne wsporniki. Pozwalają one na montaż okien w warstwie ocieplenia. Jest to zalecane, ponieważ daje możliwość skutecznej izolacji termicznej. Tak eliminowane są mostki, ale musisz jednak liczyć się z podniesieniem kosztów inwestycji.

Okna umieszczane na elewacjach muszą obecnie spełniać normy współczynnika przenikania ciepła U, który nie może przekraczać 0,9 W/(m²∙K). Natomiast jeśli chodzi o izolację termiczną okien dachowych (połaciowych), to tu współczynnik U powinien wynosić nie więcej niż 1,1 W/(m²∙K). W celu uzyskania lepszej izolacyjności cieplnej stosuje się często ramy okienne o większej grubości. Najlepsze z nich mogą charakteryzować się współczynnikiem przenikania ciepła poniżej 1 W/(m²∙K).

Izolacja termiczna drzwi 

W przypadku standardowych drzwi zewnętrznych wejściowych współczynnik przenikania ciepła U nie powinien przekraczać 1,5 W/(m²∙K), najlepiej jednak szukać drzwi o podwyższonych parametrach technicznych.

O izolacji termicznej drzwi – zewnętrznych, balkonowych czy tarasowych – decyduje przede wszystkim warstwa ocieplenia. Przy drzwiach pełnych najczęściej będą to wełna mineralna, styropian lub pianka poliuretanowa. Skrzydła drzwiowe powinny być wykonane z materiałów o dobrej izolacyjności termicznej, takich jak:

• drzwi zewnętrzne drewniane;
• drzwi zewnętrzne drewniane ocieplane;
• drzwi zewnętrzne z PCV;
• drzwi zewnętrzne z aluminium.

Na rynku dostępne są nawet drzwi pasywne, wyposażone w certyfikat PHI Dr Feist Darmstadt lub certyfikat Instytutu Budownictwa Pasywnego.

Odkryj naszą ofertę domów pasywnych!

Samowystarczalny Kompozycja przestrzenna

9 500 zł

9 500 zł

Samowystarczalny Widny

7 500 zł

7 500 zł

Samowystarczalny 3Bryły

7 900 zł

7 900 zł

Projekty domów pasywnych

Izolacja termiczna a nowe przepisy prawne 

Zgodnie z przepisami zawartymi w Prawie budowlanym zapewnienie odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród w budynkach to od wielu lat wymóg.

Najważniejszym aktem prawnym, w którym znaleźć można przepisy dotyczące izolacyjności termicznej, jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, wraz z kolejnymi zmianami (do ostatniej doszło w kwietniu 2021 r.).

Obecnie na rynku budowlanym w Polsce, a także w innych krajach Unii Europejskiej, funkcjonują zmiany w rozporządzeniu i w warunkach technicznych wprowadzone właśnie w 2021 roku. Dotyczą one w dużej mierze izolacyjności cieplnej przegród, okien czy drzwi.

Mowa tu o warunkach opisywanych w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 31 stycznia 2022 r., zmieniających rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Na końcu tego dokumentu znajduje się tabela prezentująca maksymalne wartości współczynnika przenikalności ciepła dla przegród, odnoszące się do budynków wznoszonych po 1 stycznia 2017 roku oraz do tych zgłoszonych do budowy po 31 grudnia 2020 r.

Warto wiedzieć: jak wykonać ocieplenie domu drewnianego wełną mineralną?

Jakie są wymagania techniczne izolacyjności cieplnej i inne związane z oszczędnością energii?

Jak już wiesz, parametry przegród budowlanych pod względem przenikania ciepła określone są w przepisach. Podczas realizacji izolacji termicznej trzeba wziąć pod uwagę współczynnik przewodzenia ciepła dla konkretnego elementu, jak ściana, dach lub fundament.

Poniżej przedstawiamy wartości dla współczynnika przenikania ciepła U_C(max) dla wybranych elementów konstrukcyjnych budynków obowiązujące od 2021 roku.

Źródło: Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

Warto zauważyć, że projekt domu uwzględniający powyższe wymagania musi także odpowiadać pozostałym przepisom technicznym, dotyczącym np. parametrów wytrzymałościowych. Zastosowanie dodatkowych materiałów ociepleniowych na stropach, ścianach czy dachu wpływa na obciążenie całej konstrukcji budynku.

Problemy takie jak izolacyjność termiczna i nośność murowanych ścian zewnętrznych stanowią więc dość duże wyzwanie dla projektantów i inżynierów.

Jak obliczyć współczynnik izolacyjności termicznej? 

Podstawowym parametrem służącym do określenia izolacyjności termicznej przegród jest współczynnik przenikania ciepła U, który w przepisach oznaczany jest również symbolem U_{C (max)}. Jak sama nazwa wskazuje, określa on wielkość przepływu ciepła przez przegrodę. Jest on wyrażany w jednostkach W/(m²*K) i obliczany na podstawie takich parametrów, jak opór cieplny R, współczynnik przewodzenia ciepła λ oraz grubość przegrody.

W praktyce obliczanie takiego współczynnika izolacji cieplnej jest dość skomplikowane i różni się w zależności od rodzaju przegrody. Warto jednak pamiętać o dwóch najważniejszych kwestiach związanych z tym parametrem:

• im jest on niższy, tym izolacyjność termiczna przegrody jest wyższa;
• maksymalne wartości wskaźnika U_C dla przegród budowlanych są określone w przepisach.

Budowa domu o dobrej izolacyjności termicznej jest coraz łatwiejsza, głównie dzięki dostępności nowoczesnych materiałów i technologii pozwalających ograniczyć do minimum straty ciepła. Przykładowo standardowe ściany jednowarstwowe z betonu komórkowego mają współczynnik izolacyjności cieplnej, czyli współczynnik przenikania ciepła U, 0,26-0,30 W/m²*K.

Z kolei izolacyjność termiczna wielowarstwowych przegród budowlanych jest znacznie lepsza, ponieważ już samo dołożenie warstwy styropianu zmniejsza współczynnik U do około 0,21 W/m²*K.

Warto jednak wiedzieć, że ciepło z budynku ucieka nie tylko przez ściany. Słabymi „punktami” są także:

• wentylacja (szczególnie ta grawitacyjna) – mogą być to straty rzędu 30–50%;
• okna i drzwi – od 15 do nawet 30%;
• ściany – od 10 do 20%;
• dach – od 10 do 25%;
• podłoga – jeśli jest na gruncie, to straty ciepła mogą wynosić około 10%.

W praktyce więc, aby skutecznie ograniczyć uciekanie ciepła z budynku i tym samym zmniejszyć koszty ogrzewania, należy wziąć pod uwagę nie tylko przenikalność cieplną ścian, lecz także współczynniki właściwe dla wszystkich wymienionych wyżej elementów konstrukcji budynku i wykonać je z użyciem specjalnych materiałów i metod.

ofe-5847238-72404 w-72404

Jakie materiały warto wybrać do izolacji termicznej budynku? 

Aby spełnić normy dotyczące izolacyjności cieplnej poszczególnych przegród, należy zastosować odpowiednie materiały termoizolacyjne podczas wznoszenia budynku. Nie powinno być z tym problemów, ponieważ mamy dzisiaj bardzo duży wybór nowoczesnych rozwiązań. Przykładowo, izolację termiczną domu możesz wykonać, wykorzystując kilkanaście różnych materiałów, takich jak:

• Styropian – izolacja termiczna ze styropianu wykonywana jest w przypadku m.in. ścian zewnętrznych czy dachów, z wykorzystaniem wygodnych w użyciu płyt styropianowych.
• Wełna mineralna – coraz częściej stosuje się też do termoizolacji wełnę mineralną. Izolacja termiczna tego rodzaju sprawdza się przy ocieplaniu dachów i stropodachów. 
• Polistyren ekstrudowany.
• Płyty z poliuretanu.
• Płyty rezolowe.

Istnieją również specjalne materiały (np. pianki PUR), które zapobiegają powstawaniu w takich miejscach mostków cieplnych – można nimi uszczelniać np. przerwy w izolacji termicznej na styku ścian z fundamentem czy stropem.

Nowoczesne izolacje termiczne z materiałów takich jak pianki poliuretanowe coraz częściej wykorzystywane są także do ocieplenia dachów, choć wciąż popularne są także wełny – mineralne i szklane.

Od czego należy zacząć montaż izolacji termicznej? 

W przypadku nowych budynków odpowiednie rozwiązania termoizolacyjne przewidywane są już na etapie projektów domów. Izolacja np. ścian zewnętrznych może być jednak zastosowana także w starszych domach. Montaż takiego ocieplenia warto powierzyć doświadczonej firmie, która dopasuje rodzaj materiału i technikę jego zastosowania do wymagań technicznych budynku.

Przykładowo domy drewniane lepiej izolować wełną mineralną, ponieważ niewłaściwy montaż płyt styropianowych może powodować skraplanie się pary wodnej i doprowadzić do zawilgocenia ścian.

Podsumowując, montaż izolacji termicznej – zarówno na nowym domu, jak i tym starszym – powinien być wykonany przez wyspecjalizowaną firmę. W pierwszym przypadku ważne jest przede wszystkim zastosowanie odpowiedniej technologii w celu spełnienia wszystkich aktualnych wymagań technicznych i norm. W starszych budynkach nie jest to konieczne, ale warto, żeby ocieplenie było efektywne, czyli zapewniło wymierne oszczędności w zużywaniu energii niezbędnej do ogrzania domu.

Zobacz teraz, na czym polega izolacja cieplna budynków i w jaki sposób wykonuje się ją krok po kroku. Wymaga ona realizacji podstawowych zadań, montaż wieńczy zaś dzieło. Spójrz, jak wygląda izolacja termiczna ścian zewnętrznych punkt po punkcie:

1. Wybór odpowiedniego materiału izolacyjnego.
2. Przygotowanie podłoża – musi być nośne, suche, wolne od tłustych plam i zwarte.
3. Odkucie wyprawy na zewnętrznych ościeżach okien i drzwi – pozwala umieścić w takich miejscach materiał izolacyjny.
4. Gruntowanie ścian, np. tych wykonanych z nieotynkowanych bloczków z betonu komórkowego.
5. Przyklejanie dolnej krawędzi ocieplenia przy użyciu listew cokołowych.
6. Przygotowanie zaprawy klejącej.
7. Przyklejanie płyt izolacyjnych metodą obwodowo-punktową, ściśle jedna przy drugiej.
8. Wypełnienie szczelin pomiędzy płytami klinami z samej izolacji lub uzupełnienie ich niskoprężną pianą poliuretanową.
9. Po 3 dniach można usunąć nadmiar piany poliuretanowej przy użyciu pacy z grubym papierem ściernym.

O czym należy pamiętać, decydując się na izolację termiczną budynku? 

Najnowsze normy dotyczące współczynnika przenikania ciepła U przegród budowlanych są bardzo zbliżone do wymagań dla domów energooszczędnych. Przykładowo dla ścian zewnętrznych nie powinien on przekraczać 0,20 W/(m²*K), a więc praktycznie tyle co we wszystkich aktualnie wznoszonych obiektach.

Znacznie bardziej wyśrubowane normy obowiązują natomiast domy pasywne – w ich przypadku współczynnik przenikania ciepła w ścianach zewnętrznych powinien być mniejszy od 0,15 W/(m²*K). Jeśli chcesz zatem osiągnąć maksymalną izolacyjność cieplną budynku, możesz zdecydować się na projekt domu pasywnego. Niestety jest on dość kosztowny w budowie, ponieważ wymaga zastosowania najlepszych rozwiązań izolacyjnych i uszczelniających, a także montażu specjalnych systemów wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych.

Inwestycja w energooszczędność i izolację termiczną bardzo się jednak opłaca. Warto przytoczyć tutaj proste porównanie: roczne zapotrzebowanie na energię do ogrzewania w domu pasywnym nie powinno przekraczać 15 kWh/m², w domu energooszczędnym 40 kWh/m², a w zwykłym, bez izolacji termicznej, może wynieść nawet 180 kWh/m².