Kiedy charakterystyka energetyczna budynku nie jest wymagana? Nowelizacja prawa 2023

Charakterystyka energetyczna budynku – co to jest?

Charakterystyka energetyczna budynku to zbiór danych pozwalających oszacować całkowite zapotrzebowanie na energię w konkretnym domu, gwarantujące użytkowanie go zgodnie z przeznaczeniem. Takie wartości inaczej będą prezentować się, gdy pod uwagę weźmiesz charakterystykę energetyczną domu jednorodzinnego wznoszonego w tradycyjnej technologii, a inaczej, gdy zdecydujesz się na budynek reprezentujący domy energooszczędne.

Potwierdzenie wyliczeń stanowi świadectwo energetyczne budynku, nazywane także certyfikatem lub paszportem energetycznym. W certyfikacie znajdzie się charakterystyka cieplna budynku w kontekście rocznego zapotrzebowania na energię do ogrzania, zapewnienia ciepłej wody, oświetlenia, sprawnie działającej wentylacji i klimatyzacji.

Co powinna zawierać charakterystyka energetyczna budynku?

Przepisy prawa określają strukturę i treść świadectwa energetycznego budynku. W dokumencie powinny znaleźć się następujące informacje:

• dane identyfikacyjne budynku, czyli adres nieruchomości, rok budowy, powierzchnia użytkowa,
• podstawowe parametry techniczno-użytkowe, przede wszystkim kubatura, temperatura wewnątrz, rodzaje i parametry instalacji;
• fotografie budynku;
• kluczowe wskaźniki obliczeniowe: EP – zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną, EK – zapotrzebowanie na energię końcową oraz EU – zapotrzebowanie na energię użytkową;
• dokładne obliczenia dotyczące zapotrzebowania na energię niezbędną do ogrzania konkretnego budynku i podgrzania wody, do działania wentylacji i klimatyzacji oraz do oświetlenia budynku;
• zalecenia dotyczące prac budowlano-instalacyjnych, mogących obniżyć zużycie energii.

Wszystkie te dane umieszcza się na czterostronicowym formularzu, zgodnie ze wzorem określonym przepisami. Dokument jest ważny przez 10 lat, jednak remont lub termomodernizacja budynku zmieniające charakterystykę energetyczną unieważniają świadectwo.

Sprawdź gotowe projekty domów energooszczędnych!

Tymon G1 energo

4 400 zł

5 500 zł

Nina 2 Nova C PLUS

4 600 zł

4 600 zł

Studio 36

3 995 zł

3 995 zł

Projekty domów energooszczędnych

Charakterystyka energetyczna budynku – podstawa prawna

Istnieje kilka źródeł, w których można szukać regulacji na omawiany temat. Główne cele, podstawowe zasady oceny charakterystyki energetycznej budynku, przepisy znajdziesz w dyrektywach europejskich:

• dyrektywie parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej;
• dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniającej i w następstwie uchylającej dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.

Na gruncie rodzimych regulacji szukaj kwestii charakterystyki energetycznej budynku w ustawie Prawo budowlane. Dla charakterystyki energetycznej budynku podstawą prawną jest również ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynku. To właśnie ta ostatnia została znowelizowana, a jej przepisy zaczną obowiązywać 28 kwietnia 2023 roku.  

Jeśli natomiast interesują cię zasady wyznaczania projektowanej charakterystyki energetycznej budynku, rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej będzie najwłaściwszym źródłem.

Świadectwo charakterystyki energetycznej obowiązkowe w 2023 roku

Jak przygotować charakterystykę energetyczną budynku?

Charakterystyka energetyczna budynku stanowi jeden z elementów projektu budowlanego, jednak można wykonać ją także w odniesieniu do gotowego już domu. Zasady jej sporządzania przedstawia przywołane już wyżej rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 27 lutego 2015 r.

Istnieją dwa sposoby wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku – metoda obliczeniowa i zużyciowa. Pierwsza bazuje na standardowym sposobie użytkowania budynku, druga zaś – na faktycznie zużytej energii. Teoretycznie pierwszy wariant jest dokładniejszy, gdyż uwzględnia indywidualne zachowania domowników oraz warunki zewnętrzne, dlatego stosuje się go częściej.

Sprawdź: Jakie wyróżnia się wskaźniki energetyczne budynku i o czym dokładnie informują?

Kto wystawia świadectwo charakterystyki energetycznej budynku?

Nie każda osoba, nawet mająca wiedzę na temat zużycia energii elektrycznej w obiektach budowlanych, może przeprowadzić audyt energetyczny krok po kroku i na tej podstawie przygotować certyfikat. Dokument musi zostać sporządzony przez eksperta legitymującego się aktualnymi uprawnieniami do projektowania w budownictwie.

Jakie zatem trzeba mieć uprawnienia, by przygotować charakterystykę energetyczną budynku? Kto może wykonać pomiary i wystawić świadectwo? Tacy specjaliści nazywani są certyfikatorami i – aby uzyskać odpowiednie kwalifikacje – muszą zdać egzamin organizowany przez Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej.

Świadectwo charakterystyki energetycznej budynków może przygotować osoba, która:

• ma pełną zdolność do czynności prawnych,
• nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe
• ma uprawnienia budowlane (o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane),
• ma wpis do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków.

Inne warunki uprawniające do przygotowywania świadectw energetycznych to ukończenie kierunkowych studiów wyższych, ale równocześnie ukończenie studiów podyplomowych związanych z charakterystyką energetyczną budynków, wykonywaniem audytów energetycznych budynków, budownictwem energooszczędnym i odnawialnymi źródłami energii.

Zanim zlecisz audyt, sprawdź, czy osoba, której chcesz powierzyć to zadanie, ma odpowiednie kompetencje. Być może i ty masz takie uprawnienia. Jeśli tak, w wielu przypadkach możesz przygotować świadectwo energetyczne samodzielnie, ale nie zawsze będzie to możliwe. W art. 5 ust. 4 i 4a Prawa budowlanego znajduje się zapis, który wyklucza takie działanie w przypadku umów przeniesienia własności i najmu budynku lub jego części stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową.

Podsumowując, przepisy jasno mówią, że charakterystykę energetyczną projektowanego budynku sporządza tak projektant, jak i osoba posiadająca uprawnienia do opracowania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Decyzja w tej sprawie należy do projektanta.

Warto wiedzieć: Czym jest EUco i jak obliczyć parametr energii użytkowej dla domu energooszczędnego?

Co zmienia nadchodząca nowelizacja? 

Dwie główne zmiany dotyczą:  

1. rozszerzenia katalogu budynków, które muszą posiadać dokumenty dot. Charakterystyki energetycznej o wszystkie budynki, również te wybudowane przed 2009 rokiem 
2. wprowadzenia obowiązku kontroli systemów ogrzewania i systemów klimatyzacji, tych o mocy ponad 70 kW. 

Właściciel lub zarządca budynku poddaje budynki w czasie ich użytkowania okresowej kontroli w zakresie systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji polegającej na: 

• sprawdzeniu stanu technicznego systemu ogrzewania, z uwzględnieniem efektywności energetycznej źródeł ciepła oraz dostosowania ich mocy do potrzeb użytkowych: 
  • co najmniej raz na 5 lat – dla kotłów o nominalnej mocy cieplnej od 20 kW do 100 kW, 
  • co najmniej raz na 2 lata – dla kotłów opalanych paliwem ciekłym lub stałym o nominalnej mocy cieplnej większej niż 100 kW, 
  • co najmniej raz na 4 lata – dla kotłów opalanych gazem o nominalnej mocy cieplnej większej niż 100 kW, 
  • co najmniej raz na 3 lata – dla źródeł ciepła niewymienionych w lit. a–c, dostępnych części systemu ogrzewania lub połączonego systemu ogrzewania i wentylacji, o sumarycznej nominalnej mocy cieplnej większej niż 70 kW; 
• ocenie efektywności energetycznej, co najmniej raz na 5 lat: 
  • dostępnych części systemu klimatyzacji o nominalnej mocy chłodniczej większej niż 12 kW, 
  • połączonego systemu klimatyzacji i wentylacji o sumarycznej nominalnej mocy chłodniczej większej niż 70 kW. 

Ponowna kontrola nie jest wymagana w przypadku, gdy od czasu jej przeprowadzenia nie było żadnych zmian w systemie lub w charakterystyce energetycznej budynku. 

Kiedy charakterystyka energetyczna nie jest wymagana?

Największą zmianą nowelizacji jest rozszerzenie obowiązku posiadania paszportu energetycznego dla wszystkich budynków, również tych wybudowanych przed 2009 rokiem i domów jednorodzinnych. Kiedy nie jest wymagana charakterystyka energetyczna? O świadectwo nie muszą starać się osoby, które budują dom na własny użytek i nie przekracza on 70m2.

W tym wypadku problem pojawi się, kiedy inwestor będzie chciał zbyć lub wynająć taką nieruchomość. . Na liście wykluczeń znajdują się również:

• obiekty chronione przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;
• miejsca działalności religijnej, przede wszystkim kościoły;
• budynki wolnostojące, które mają powierzchnię użytkową mniejszą niż 50 m kw.;
• budynki przemysłowe i gospodarcze nieposiadające instalacji zużywających energię, z wykluczeniem instalacji oświetlenia wbudowanego;
• gospodarstwa rolne, w których maksymalny wskaźnik EP wynosi 50 kWh/m kw./rok.

Dodatkowo obiekty o charakterze inwentarskim, gospodarczym lub składowym również nie muszą mieć sporządzonej charakterystyki energetycznej budynku. Kiedy wymagana jest taka dokumentacja?

Aby określić w kontekście charakterystyki energetycznej budynku, czy potrzebna jest ona dla danego obiektu, wystarczy spojrzeć we wspomniane rozporządzenie. Wskazuje ono, że dokumentację trzeba sporządzić obligatoryjnie dla budynków:

• sprzedawanych na podstawie umowy sprzedaży lub umowy sprzedaży spółdzielczego prawa własnościowego do lokalu;
• wynajmowanych;
• których całkowita powierzchnia użytkowa przekracza 250 m², a które są wykorzystywane przez organy administracji państwowej lub wymiaru sprawiedliwości również do obsługi interesantów.

Oznacza to, że nowelizacja przepisów uczyniła wymagania łagodniejszymi.

Ile ostatecznie wyniesie charakterystyka energetyczna budynku jednorodzinnego?

W przypadku charakterystyki energetycznej budynku cena jest uzależniona od kilku zmiennych. Pod uwagę bierze się między innymi:

• wielkość budynku i jego przeznaczenie;
• poziom skomplikowania bryły;
• typ konstrukcji ścian i dachów;
• rodzaj instalacji.

Pewien wpływ na koszty ma również wykorzystanie technologii. Trójwymiarowe symulacje komputerowe ułatwiają przeprowadzenie obliczeń niezbędnych do opracowania charakterystyki energetycznej budynku. Ile kosztuje takie działanie? Wydatek powinien zmieścić się w przedziale 500 – 1000 złotych, choć cena może być ustalana indywidualnie, zwłaszcza gdy projekt jest nietypowy.

Przeczytaj dodatkowo: Jakie ogrzewanie w domu energooszczędnym najlepiej stosować?

Dlaczego warto uzyskać charakterystykę energetyczną budynku?

Nawet gdy posiadanie certyfikatu energetycznego nie jest obowiązkowe, warto go uzyskać. Dlaczego? Weź pod uwagę względy pragmatyczne. Świadectwo okaże się niezbędne między innymi w staraniach o dofinansowanie do termomodernizacji budynku. To jednak nie wszystko!

Mając świadomość, na jakim poziomie plasuje się zapotrzebowanie energetyczne konkretnego budynku lub jego projektu, możesz:

• wybrać adekwatny projekt domu, w tym energooszczędny;
• uzgodnić z projektantem możliwość zmodyfikowania aspektów technicznych i konstrukcyjnych, aby poprawić parametry obiektu;
• wykorzystać dostępne technologie, by tańszym kosztem zaspokoić wymogi energetyczne budynku – przykładem jest zastąpienie tradycyjnych źródeł ogrzewania fotowoltaiką.

Reasumując, oznacza to, że dane znajdujące się w certyfikacie umożliwiają wgląd w długofalowe koszty eksploatacji budynku i ułatwiają wybór bardziej ekonomicznych rozwiązań. Te zaś przekładają się na konkretne oszczędności.