Jak zbudować mur oporowy? Sposoby i koszty wykonania

Podczas budowy domu, szczególnie na działkach o zróżnicowanym terenie, niezwykle istotne jest zapewnienie stabilizacji gruntu. Jednym z kluczowych elementów, który umożliwia wykonanie odpowiedniego spadku terenu, jest mur oporowy. W trakcie adaptacji projektu domu dokonuje się analizy warunków gruntowych i projektuje odpowiednie rozwiązania, w tym mury oporowe, które zapewniają bezpieczeństwo i trwałość konstrukcji. Dzięki temu możliwe jest harmonijne wkomponowanie domu w naturalne ukształtowanie terenu. 

Co to jest mur oporowy?

Mur oporowy, zgodnie z przepisami prawa budowlanego, to konstrukcja zapobiegająca osuwaniu się gruntu – zarówno naturalnych skarp, jak i sztucznie stworzonych nasypów, w które może być wzbogacona aranżacja ogrodu. Co istotne, murki oporowe kwalifikuje się jako budowle, czyli elementy niebędące budynkami lub małą architekturą. W efekcie do ich wznoszenia niezbędne jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Więcej na ten temat dowiesz się z dalszej części artykułu.

Rola muru oporowego na działce

Do funkcji muru oporowego zaliczamy między innymi:                             

• stabilizację terenu – zapobiega on osuwaniu się gruntu na stromych zboczach i skarpach, a także zabezpiecza przed parciem wynikającym z ciśnienia hydrostatycznego powodowanego przez wody gruntowe;
• ochronę roślin i elementów architektury ogrodowej – zarówno przed uszkodzeniami wynikającymi z osuwania się ziemi, jak i negatywnego wpływu wiatru czy nadmiernego nasłonecznienia;
• ułatwianie dostępu do różnych części ogrodu – pozwala tworzyć stopnie i ścieżki, dzięki którym możliwe jest bezproblemowe poruszanie się po działce;
• dzielenie przestrzeni – np. wydzielanie strefy rekreacyjnej w ogrodzie od miejsca uprawy roślin czy pełnienie funkcji ścianek oporowych wokół tarasów lub basenów;
• kształtowanie krajobrazu – stanowi istotny element dekoracyjny ogrodów, a dzięki zróżnicowanym materiałom stosowanym do jego wnoszenia może zostać w stu procentach dopasowany do potrzeb i preferencji inwestorów.

Najistotniejszą funkcją murów oporowych jest jednak zabezpieczanie różnicy poziomów terenu – wznosi się je najczęściej na działkach, które posiadają duży spadek, zwłaszcza w miejscach, w których niezbędne jest zapobieganie zsuwania się ziemi w dół, np. w wyniku erozji.

Zobacz projekty domów na skarpie!

L-211 z piwnicą

3 600 zł

3 600 zł

Jaworzynka dw 15

5 699 zł

5 699 zł

Chmielniki małe dw 67

5 899 zł

5 899 zł

Projekty domów na skarpie

Konstrukcje murków oporowych

Mur oporowy bywa wykonany z różnych materiałów i w kilku wariantach, w zależności od przewidzianego zastosowania. Wyróżniamy między innymi:

• ściany wspornikowe, czyli konstrukcje zagłębione w podłożu, których zadaniem jest podtrzymanie gruntu;
• kamienne lub betonowe mury grawitacyjne, zwane masywnymi, które zachowują stabilność dzięki swojej dużej masie;
• murki oporowe prefabrykowane, które buduje się z bloków betonowych lub kamiennych, układanych w suchy mur;
• mury żelbetowe, czyli wylewane, do których budowy wykorzystuje się beton wzmocniony prętami stalowymi i które sprawdzają się na dużych skarpach;
• mur oporowy L-ka, który posiada charakterystyczny kształt litery L i stanowi samodzielną konstrukcję chroniącą przed osuwaniem się ziemi;
• konstrukcje złożone, czyli skomponowane z różnych elementów, kątowe i kątowo-żebrowe.

Gdzie sprawdza się mur oporowy?

Kiedy powinniśmy rozważyć mur oporowy? Tego rodzaju konstrukcje znajdują szerokie zastosowanie w budownictwie drogowym, przemysłowym oraz prywatnym. W przypadku zabudowy jednorodzinnej wykorzystuje się mur oporowy na granicy działki w celu podtrzymania korpusu ziemnego i uniknięcia osuwania się wyżej położonego gruntu na niższy teren.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, murki oporowe ogrywają ważną rolę na działkach o znacznym spadku nachylenia terenu. To właśnie tam ziemia jest najbardziej narażona na erozję i osuwanie się, co może stanowić zagrożenie dla infrastruktury ogrodowej, roślin albo innych obiektów. Mur oporowy stabilizuje grunt i zapobiega przemieszczaniu się ziemi, a także umożliwia tworzenie płaskich, użytkowych powierzchni, które można wykorzystywać do różnych celów – np. budowy ogrodu czy ścieżek.

Murek oporowy w ogrodzie może zostać wykorzystany również do zabezpieczenia tarasu lub miejsca parkingowego, a także do wykreowania skalniaków.

Sprawdź również: Czym jest niwelacja terenu i czy wymaga pozwolenia na budowę?

^{Przykładowy projekt dom na skarpę BSA2347 Mahoń 4 - na wizualizacja propozycja murków oporowych}

Czy na mur oporowy potrzebne jest pozwolenie na budowę?

Tak, do wzniesienia muru oporowego niezbędne jest uzyskanie pozwolenia na budowę – niezależnie od tego, z czego jest zbudowany. Przykładem może być dekoracyjny oporowy mur z gabionów – pozwolenie nadal jest konieczne, gdyż konstrukcja realizuje funkcję oporową.

Z czego to wynika? Jak wspomnieliśmy wcześniej, mur oporowy – jako konstrukcja oporowa – zalicza się do budowli, które z kolei mieszczą się w kategorii obiektów budowlanych (Art. 3. pkt 3 Prawa budowlanego). W naszym kraju nie istnieją przepisy, które zwalniałyby tego rodzaju obiekty z uzyskania pozwolenia na budowę lub umożliwiałyby ich wznoszenie wyłącznie na zgłoszenie. Niestety, ze względu na podobieństwo do elementów małej architektury, mury oporowe są często stawiane bez pozwolenia, co jednoznacznie wiąże się z samowolą budowlaną.

Projekt muru oporowego stanowi jeden z elementów procesu adaptacji gotowego projektu architektonicznego do specyficznych warunków działki. Na etapie adaptacji, architekt precyzyjnie wrysowuje mur oporowy do planu zagospodarowania terenu, który jest elementem dokumentacji potrzebnej do uzyskania pozwolenia na budowę. Prawidłowe uwzględnienie muru oporowego w planie zagospodarowania działki nie tylko spełnia wymogi formalne, ale także zapewnia stabilność i bezpieczeństwo konstrukcji w kontekście lokalnych warunków gruntowych.

- dodaje mgr inż. arch. Izabela Dolata z zespołu Architektów Adaptujących Extradom.pl.

Budując mur oporowy na granicy działki, budowa nie może w żaden sposób wpływać na sąsiedni teren, a utrudnienia na linii mur oporowy a sąsiad są niedopuszczalne. Konstrukcja nie może powodować osuwania się terenu, zniszczyć ogrodzenia ani zmieniać kierunku spływu wód opadowych na sąsiednią działkę. Przy murze oporowym zgoda sąsiada nie jest jednak konieczna.

Jakie są kary za postawienie muru oporowego bez pozwolenia?

Wzniesienie muru oporowego bez pozwolenia oznacza naruszenie przepisów, co z kolei przekłada się na poważne konsekwencje.

W pierwszej kolejności zgodnie z art. 48 Prawa budowlanego, skutkiem jest nakaz rozbiórki nielegalnie wzniesionej budowli. Dodatkowa kara za mur oporowy zbudowany bez pozwolenia to konsekwencje finansowe. Teoretycznie ich wysokość przekracza milion złotych, jednak w praktyce kwota jest niższa. Możliwe jest również uiszczenie opłaty legalizacyjnej (legalizacja pozwala nadrobić kwestie formalne, o które nie zadbano przed rozpoczęciem prac).

ofe-5847238-70004 w-70004

Ile kosztuje mur oporowy?

W przypadku muru oporowego cena za m² nie należy do najniższych, choć możesz nieco zaoszczędzić, wybierając tańsze materiały. Jaki jest najtańszy mur oporowy? Warto wykorzystać prefabrykaty, czyli pustaki lub bloczki betonowe. W przypadku muru oporowego z bloczków betonowych cena wynosi minimum 50 zł/m². A jak kształtują się ceny za inne rozwiązania?

• Tani mur oporowy to także rozwiązanie z drewna, choć jeśli zdecydujesz się na gatunki egzotyczne, z pewnością budżet na przedsięwzięcie musi być większy. 
• Do najdroższych należą mury z kamienia naturalnego oraz z cegły grafitowej – tu za m² zapłacisz nawet 300-900 zł.
• W razie wyboru muru oporowego L z elementów prefabrykowanych cena za 1 element o szerokości 99 cm wyniesie 300-800 zł.
• Mur z kamienia można wykonać w cenie od 150 do 600 zł za 1 m², w zależności od rodzaju wybranego materiału, np. grafitu czy piaskowca.
• Mur oporowy z pustaków szalunkowych można postawić w cenie od 100 zł za m². Oczywiście chodzi tu jedynie o ceny materiału. Należy do tego doliczyć jeszcze koszt robocizny.

Pamiętaj także o dodatkowych kosztach postawienia muru oporowego. Cena robocizny przedstawia się w następujący sposób: najczęściej za metr bieżący wykonanej pracy ze sprzętem i szalunkami zapłacisz ok. 600-800 zł, choć ostateczne kwoty różnią się w zależności od regionu kraju. Jeśli nie dopilnujesz formalności, musisz uwzględnić także opłatę legalizacyjną za mur oporowy – to i tak łagodniejsze konsekwencje niż nakaz rozbiórki i konieczność opłacenia kar.

Sprawdź aktualny cennik: Cennik usług budowlanych

Z czego wybudować mur oporowy?

Z czego mur oporowy najlepiej wykonać, aby spełniał swoją funkcję i pozostał solidny przez długi czas? Wiele zależy od zastosowania przewidzianego dla konstrukcji. W najprostszych wariantach zabezpieczeniem jest sam ciężar muru, w bardziej zaawansowanych używa się zbrojeń, kotew i wsporników.

Poniżej znajdziesz kilka często spotykanych opcji.

Tani mur oporowy L-ka – mur oporowy z prefabrykatów

Najtańszy i najwygodniejszy w postawieniu będzie mur oporowy elka. Cena uzależniona będzie tu od kosztu zakupu poszczególnych elementów o charakterystycznym kształcie przywodzącym na myśl literę L. W poniższej tabeli umieściliśmy ceny zakupu pojedynczych elementów na mur oporowy elka.

Mur oporowy z bloczków betonowych

Murek oporowy z bloczków betonowych cieszy się dużą popularnością ze względu na swoją trwałość i szerokie możliwości aranżacyjne. Elementy są na tyle plastyczne, że bez problemu uformujesz je w niemal dowolne kształty, na przykład łukowe układy. Idealnie sprawdzą się przy budowie wysokich budowli.

Masz również możliwość estetycznego wykończenia muru oporowego betonowego poprzez zastosowanie dekoracyjnych okładzin. Dużym zainteresowaniem cieszą się struktury imitujące kamień – co ważne, wykorzystany do budowy muru oporowego beton architektoniczny jest znacznie tańszy niż kamienne elementy.

Mur oporowy z gabionów

Świetny pomysł stanowią gabiony jako mur oporowy. Są wytrzymałe i estetyczne. Wykazują również zadowalającą odporność na wpływ czynników atmosferycznych oraz przepuszczalność wody. Jako wypełnienie najczęściej wykorzystuje się kamień.

Mur oporowy z gabionów, w odróżnieniu od innych konstrukcji, pozwala również na daleko idące modyfikacje już po zakończeniu prac. Bez problemu uzupełnisz wypełnienie, zastąpisz pierwotne nowym lub nawet przesuniesz całą konstrukcję.

Mur oporowy z kamienia

Bardzo trwały i elegancki jest mur oporowy z kamienia, choć ta konstrukcja należy również do najdroższych. Koszty można nieco obniżyć, sięgając po bardziej ekonomiczne rodzaje kamienia – mimo to musisz jednak liczyć się ze sporym wydatkiem.

Twardy, mrozoodporny i wytrzymały na ścieranie jest mur oporowy z granitu. Bardzo efektownie prezentują się konstrukcje z bazaltu, gdyż skała ta ma przeważnie czarne zabarwienie. Specjalne polerowanie nadaje elementom właściwości antypoślizgowe. Nieco tańszy i łatwy w obróbce jest piaskowiec, trzeba jednak liczyć się z większą podatnością na ścieranie i obciążenia mechaniczne.

Mur oporowy z pustaków szalunkowych

Mur oporowy z pustaków szalunkowych jest łatwy do wzniesienia i prezentuje się atrakcyjnie dzięki ozdobnej fudze. Poszczególne elementy są lekkie, a budowana ściana nie wymaga spoin pionowych i poziomych. Koszty realizacji nie będą wysokie, dlatego warto wybrać tę opcję, gdy nie dysponujesz dużym budżetem.

Pustaki szalunkowe są mrozo- i wodoodporne, jednak od spodu warto zastosować hydroizolację zwiększającą bezpieczeństwo. Później wystarczy gotowy mur otynkować i dowolnie pomalować.

Mur oporowy z gazonów

Spora grupa inwestorów decyduje się również na mur oporowy z gazonów, czyli elementów powstających na bazie betonu i keramzytobetonu. Zaletą takich konstrukcji jest możliwość wypełnienia ich materiałem w różnych kolorach. Ważne, aby gazony miały odpowiedni ciężar – to on przekłada się na stabilność i wytrzymałość całej budowli.

Gazony stwarzają spore możliwości aranżacyjne. Można zestawiać je ściśle lub pozostawić między nimi prześwity. Najważniejsze, by każdy kolejny rząd montować, przesuwając go w głąb skarpy, a nie bezpośrednio jeden pod drugim.

Mur oporowy drewniany

Dobrym pomysłem do ogrodowych aranżacji są naturalne materiały, czego przykład stanowi murek oporowy z drewna. Najbardziej wytrzymałe będą gatunki egzotyczne, niewymagające zabiegów pielęgnacyjnych i impregnacji, na przykład drewno teakowe. Są one jednak dużo droższe, dlatego w wariancie ekonomicznym z powodzeniem wykorzystuje się krajowy dąb, modrzew czy akację.

Drewniane mury oporowe sprawdzą się przy niezbyt wysokich i średnio stromych skarpach, w przypadku których siła naporu nie jest duża. Aby uzyskać większą stabilność, elementy łączy się specjalnymi klamrami ze stali nierdzewnej.

Mur oporowy z palisady

Szczególnym wariantem muru drewnianego jest mur oporowy z palisady, czyli konstrukcja wykonana z palików o różnej średnicy i długości. Przeważnie wykorzystywane są elementy z gatunków iglastych ze względu na łatwą obróbkę i wytrzymałość, jaką powinien wykazywać gotowy mur oporowy. Palisada tego rodzaju jest najłatwiejszym do wykonania elementem oporowym.

Czytaj również: Jak zagospodarować nowoczesną skarpę w ogrodzie?

Jak wykonać mur oporowy? Instrukcja krok po kroku

Jak zrobić mur oporowy? Mniejsze konstrukcje możesz wykonać samodzielnie, jeśli jednak wysokość całości ma przekroczyć 1,2 metra, konieczne jest zaangażowanie osoby z uprawnieniami. Przed rozpoczęciem działań trzeba bowiem wykonać obliczenia – w przeciwnym razie mur może zacząć pękać, wybrzuszać się lub przechylać.

Jak wykonać mur oporowy samodzielnie? O jakich czynnościach musisz pamiętać, by zapewnić odpowiednie parametry muru oporowego? Montaż krok po kroku powinien przebiegać następująco:

1. Wykonanie projektu
   Przemyśl, gdzie usytuować mur oporowy, jaki powinien być jego kształt, wysokość oraz długość.
2. Wypoziomuj ziemię
   Wyrównaj obszar, na którym zamierzasz zbudować mur oporowy. W niektórych przypadkach wykup będzie głębszy – zwłaszcza gdy teren jest bardzo nierówny. Musisz uzyskać płaską, równą i zwartą powierzchnię, na której znajdzie się dolny rząd elementów muru oporowego.
3. Zbuduj narożniki i dolną warstwę muru
   Wznoszenie muru oporowego rozpocznij od zbudowania narożników, a następnie ułóż dolną warstwę. Najlepiej wykorzystać większe elementy. Pamiętaj, że inaczej konstruuje się murki z pustaków, inaczej zaś – betonowe.
4. Ułóż kolejne rzędy
   Ułóż i dociśnij kolejne rzędy muru oporowego, a następnie użyj poziomicy, by sprawdzić poprawność układu. Wyrównywanie między blokami w pierwszym rzędzie może okazać się najbardziej znaczące, gdyż ewentualne pomyłki rzutują na całą konstrukcję.
5. Zabezpiecz konstrukcję
   Gdy mur osiągnie właściwą wysokość, przestrzeń za nim wypełnij piaskiem, żwirem lub innym porowatym materiałem. Umożliwi on szybki odpływ wody, zmniejszając tym samym siłę wywieraną na ścianę podczas gwałtownych opadów deszczu.

O to, co bierze się pod uwagę przy projektowanie muru oporowego, zapytaliśmy Zespół Architektów Adaptujących Extradom.pl:

Przy adaptacji projektu dokonujemy szczegółowej analizy warunków gruntowych, w tym spadków terenu, co stanowi podstawę do zaproponowania odpowiedniego rozwiązania w postaci muru oporowego. Forma i lokalizacja muru oporowego jest wynikową wszystkich aspektów technicznych, takich jak: dobór materiałów, głębokość fundamentów, odwodnienie oraz zabezpieczenie przed erozją gruntu. Dzięki temu, mur oporowy nie tylko pełni swoją funkcję konstrukcyjną, ale również harmonijnie wpisuje się w całościową koncepcję zagospodarowania działki.

Czym najlepiej obłożyć mur oporowy?

Czym obłożyć murek oporowy, aby prezentował się efektownie? Możliwości masz sporo: wszystko zależy od efektu, jaki chcesz uzyskać, oraz charakteru aranżacji ogrodowej. Godne rozważenia są wspomniane już wyżej okładziny kamienne lub imitujące kamień różnego typu. 

Do dyspozycji masz także szeroką gamę łupków, drewno, a nawet farby do murów oporowych z betonu. Możesz dowolnie łączyć materiały i w ten sposób uzyskać oryginalny, niepowtarzalny efekt.

Dowiedz się: Jak zaaranżować mały ogród?

Najczęściej zadawane pytania o mur oporowy

Mury oporowe stosuje się bardzo często i pełnią one wiele istotnych funkcji. Ich budowa wiąże się jednak z wieloma wątpliwościami, dlatego na koniec postanowiliśmy odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytanie naszych klientów.

Do czego służy murek oporowy?

Mury oporowe buduje się najczęściej po to, by uniknąć osuwania się gruntu na działkach o dużym spadku. Stabilizują one teren, chronią inne obiekty, elementy architektury ogrodowej i rośliny, a do tego mogą pełnić funkcje dekoracyjne.

Czy budowa muru oporowego wymaga pozwolenia?

Tak, mur oporowy zaliczamy do budowli, a więc jego wzniesienie wymaga pozwolenia na budowę – bez względu na to, z czego został wykonany.

Z czego zbudować najtrwalszy mur oporowy?

Do najtrwalszych budowli tego typu zaliczamy mur oporowy z betonu, kamienia naturalnego oraz gabionów.

Z czego wybudować najtańszy mur oporowy?

Jeżeli chcesz zaoszczędzić na budowie muru oporowego, możesz wybudować go z prefabrykatów, zwłaszcza bloczków betonowych i pustaków.